Propozycja nowelizacji ustawy o pomocy społecznej ma na celu wzmocnienie ochrony małżonka pozostającego w separacji w zakresie odpowiedzialności za zobowiązania drugiego małżonka. Proponowane rozwiązanie będzie  promować instytucję separacji w razie kryzysu małżeńskiego, a tym samym chronić instytucję małżeństwa.

W praktyce prowadzonego przez Stowarzyszenie SPES Ośrodka Pomocy Kryzysowej zgłaszały się osoby żyjące od wielu lat w orzeczonej separacji, które ku ich zaskoczeniu zostały wezwane przez ośrodek pomocy społecznej do pokrywania kosztów pobytu małżonka w domu pomocy społecznej. Problem ten ma istotne znaczenie społeczne, biorąc pod uwagę z jednej strony intencje, jakimi z reguły kierują się osoby dokonujące wyboru pomiędzy orzeczeniem rozwodu, czy separacji, z drugiej zaś strony częsty brak świadomości prawnej istotnych różnic pomiędzy tymi instytucjami na gruncie ustawy o pomocy społecznej.

Przyczyną wystąpienia przez małżonka z żądaniem orzeczenia separacji jest najczęściej chęć zapewnienia sobie (jak i dzieciom) bezpieczeństwa prawnego i majątkowego w związku z rozpadem małżeństwa, gdy z powodów światopoglądowych czy religijnych małżonek ten nie chce orzeczenia rozwodu lub też ma nadzieję, że w przyszłości dojdzie do pojednania się i restytucji małżeństwa.

Co do zasady, zobowiązania małżonka pozostającego w separacji zaciągnięte po jej orzeczeniu, są wyłącznie jego zobowiązaniami, za które drugi z małżonków nie ponosi odpowiedzialności majątkowej – lecz nie dotyczy to zobowiązań wynikających z korzystania przez drugiego małżonka ze świadczeń pomocy społecznej.

Możliwa jest sytuacja, w której w przypadku orzeczenia separacji w wyłącznej winy małżonka korzystającego ze świadczeń pomocy społecznej - np. z powodu znęcania się, alkoholizmu czy innych rażąco nagannych zachowań, małżonek uznany za niewinnego zostanie mimo to zobowiązany do pokrywania opłat za pobyt w domu pomocy społecznej czy też do zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia pomocy społecznej małżonka wyłącznie winnego rozpadowi małżeństwa, nawet jeśli od orzeczenia separacji minęło np. 30 lat.

Obecne rozwiązanie prawne w odniesieniu do małżonka pozostającego w separacji  należy uznać niezgodne z zasadami współżycia społecznego i rażąco niesprawiedliwe – skoro orzeczenie separacji potwierdza stan zupełnego rozpadu małżeństwa i powoduje ustanie wspólności majątkowej.

Proponujemy w związku z tym, by w ustawie o pomocy społecznej zostały wprowadzone zmiany wyłączające małżonka pozostającego w separacji z obowiązku wnoszenia opłat za pobyt w domu pomocy i zwrotu wydatków poniesionych na świadczenia z pomocy społecznej drugiego małżonka.

Dokumenty w sprawie

Propozycja nowelizacji ustawy o pomocy społecznej

11-07-2012 Interpelacja poselska Ewy Kołodziej

07-08-2012 Odpowiedź Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej na interpelację

30-09-2012 Stanowisko SPES dotyczące odpowiedzi Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej