Ogólnopolski system nieodpłatnej pomocy prawnej i poradnictwa obywatelskiego umożliwia otrzymanie darmowej porady prawnika lub doradcy poradnictwa obywatelskiego.

Pomoc prawna i nieodpłatne poradnictwo obywatelskie przysługują osobom, które  nie są  w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej.

Warunkiem uzyskania nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego jest złożenie pisemnego oświadczenia, że otrzymujący darmową poradę nie jest w stanie ponieść kosztów odpłatnej pomocy prawnej. Oświadczenie składa się osobie udzielającej nieodpłatnej pomocy prawnej lub świadczącej nieodpłatne poradnictwo obywatelskie.

Nieodpłatna pomoc prawna obejmuje:

• poinformowanie o obowiązującym stanie prawnym, o przysługujących uprawnieniach lub o spoczywających  obowiązkach, również w związku z toczącym się postępowaniem przygotowawczym, administracyjnym, sądowym lub sądowoadministracyjnym
• wskazanie sposobu rozwiązania problemu prawnego
• sporządzenie projektu pisma w zakresie niezbędnym do udzielenia pomocy, z wyłączeniem pism procesowych w toczącym się postępowaniu przygotowawczym lub sądowym i pism w toczącym się postępowaniu sądowo-administracyjnym
• sporządzenie projektu pisma o zwolnienie od kosztów sądowych lub ustanowienie pełnomocnika z urzędu w postępowaniu sądowym lub ustanowienie adwokata, radcy prawnego, doradcy podatkowego lub rzecznika patentowego w postępowaniu sądowo-administracyjnym oraz poinformowanie o kosztach postępowania i ryzyku finansowym związanym ze skierowaniem sprawy na drogę sądową
• nieodpłatną mediację

Nieodpłatna pomoc prawna nie obejmuje spraw związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, z wyjątkiem przygotowania do rozpoczęcia tej działalności.

Nieodpłatne poradnictwo obywatelskie obejmuje:

• działania dostosowane do indywidualnej sytuacji osoby uprawnionej, zmierzające do podniesienia świadomości tej osoby o przysługujących jej uprawnieniach lub spoczywających na niej obowiązkach oraz wsparcia w samodzielnym rozwiązywaniu problemu, w tym, w razie potrzeby, sporządzenie wspólnie z osobą uprawnioną planu działania i pomoc w jego realizacji (w szczególności porady dla osób zadłużonych i porady z zakresu spraw mieszkaniowych oraz zabezpieczenia społecznego)
• nieodpłatną mediację

Za zorganizowanie nieodpłatnej pomocy prawnej odpowiadają powiaty w porozumieniu z gminami. Starostwo powiatowe, urząd miasta, urząd gminy udzieli informacji o dostępnych punktach nieodpłatnej pomocy prawnej. 

Warto wiedzieć, że:

• nie ma limitu porad prawnych, ani rejonizacji - skorzystanie z porady prawnej w jednym miejscu nie zamyka możliwości otrzymania tej porady w innym punkcie nieodpłatnej pomocy prawnej.
• od 2019 roku zwiększył się zakres usług dostępnych w ramach ustawowej nieodpłatnej pomocy prawnej; nowością są mediacje oraz nieodpłatne poradnictwo obywatelskie udzielane przez organizacje pozarządowe.
• osobom ze znaczną niepełnosprawnością ruchową, które nie mogą stawić się w punkcie osobiście, oraz osobom doświadczającym trudności w komunikowaniu się, o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 2011 r. o języku migowym i innych środkach komunikowania się, może być udzielana nieodpłatna pomoc prawna lub świadczone nieodpłatne poradnictwo obywatelskie, z wyłączeniem nieodpłatnej mediacji, także poza punktem albo za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość.