Egzekucja z umów śmieciowych (2015 -2018)

Menu podstrony Co robimy

Wprowadzenie „obowiązku informacyjnego” dla komorników i jednoznacznej regulacji prawnej w zakresie egzekucji z wierzytelności z umów cywilnoprawnych w sytuacji, gdy wynagrodzenie z tego tytułu jest jedynym źródłem utrzymania zapewniło ochronę minimum egzystencji dłużnikom. Nie będzie rażącej nierówności traktowania osób pozostających w stosunku pracy i osób pracujących na podstawie tak zwanych umów śmieciowych.

Do prowadzonego przez Stowarzyszenie SPES Ośrodka Poradnictwa Specjalistycznego bardzo często zgłaszały się osoby, które w toku postępowania egzekucyjnego zostawały całkowicie pozbawione środków do życia. Takie sytuacje zdarzały się między innymi wówczas, gdy dochodziło do zajęcia całego wynagrodzenia otrzymywanego przez dłużnika z tytułu umowy - zlecenia bądź umowy o dzieło (z tzw. umów śmieciowych).

W obecnych realiach społeczno – gospodarczych, setki tysięcy osób świadczy pracę nie na podstawie umowy o pracę, lecz na podstawie umów śmieciowych i jest to ich jedyne źródło utrzymania. Taka forma zatrudnienia jest z reguły koniecznością, narzuconą przez podmiot zatrudniający, a nie wyborem pracownika. Istniejące uregulowania prawne dotyczące ograniczeń egzekucji nie zapewniały osobom zatrudnionym na podstawie umowy śmieciowej rzeczywistej ochrony minimum egzystencji.

W świetle przepisów kodeksu postępowania cywilnego (art. 833 k.p.c.), świadczenia powtarzające się, których celem jest zapewnienie utrzymania, podlegają ochronie przed egzekucją na analogicznych zasadach, jak wynagrodzenie za pracę i do zajęcia wierzytelności z umowy cywilnoprawnej mają odpowiednio zastosowanie przepisy Kodeksu Pracy. W praktyce, komornik dokonuje zajęcia 100% wynagrodzenia z umowy cywilnoprawnej, zaś pismo komornika skierowane do dłużnika o zajęciu nie zawiera jakiegokolwiek pouczenia dla dłużnika, że o ile wynagrodzenie z umowy cywilnoprawnej jest świadczeniem powtarzającym się, którego celem jest zapewnienie utrzymania, czyli stanowiącym podstawę jego egzystencji – to powinien złożyć wniosek o ograniczenie egzekucji i wykazać te okoliczności.

Treść art. 833 k.p.c. w praktyce powodowała rozbieżności interpretacyjne wśród komorników jak i sądów rozpoznających skargi na czynności komorników co do tego, w jakim zakresie przy egzekucji z wynagrodzenia z umów cywilnoprawnych, należy odpowiednio stosować przepisy Kodeksu pracy – w szczególności, czy mają tu zastosowanie przepisy dotyczące kwoty wolnej od potrąceń (minimalne wynagrodzenie za pracę).

Zanim dłużnik uzyskał pomoc prawną i złożył wniosek o ograniczenie egzekucji, zanim wniosek ten został rozpoznany choć w części pozytywnie przez komornika, bądź zanim sąd po kilku tygodniach rozpoznał skargę na czynności komornika – dłużnik zostawał pozbawiony środków na bieżące utrzymanie siebie i rodziny, co tym bardziej pogłębiało stan kryzysu życiowego i powiększało już istniejące zadłużenie.

Dlatego zespół SPES za konieczne uznał opracowanie projektu zmian, który miał na celu zwiększenie ochrony przed egzekucją komorniczą wynagrodzenia osób zatrudnionych wyłącznie na podstawie umowy cywilnoprawnej, analogicznie do ochrony wynagrodzenia za pracę. O ile zaś komornik miałby nadal dokonywać ograniczenia egzekucji jedynie na wniosek dłużnika zatrudnionego na podstawie umowy cywilnoprawnej – konieczne w naszej ocenie było nałożenie na komornika obowiązku informowania dłużnika o możliwości złożenia takiego wniosku.

Działania SPES to kilkakrotne wystąpienia do Krajowej Rady Komorniczej o wdrożenie dobrych praktyk w zakresie informowania dłużników o możliwych działaniach ograniczających egzekucję. Korespondencja z projektem zmian została skierowana do Ministerstwa Sprawiedliwości, Prezydenta RP, Rzecznika Praw Obywatelskich, posłów i senatorów. Projekt inicjatywy ustawodawczej został przedłożony w Ministerstwie Sprawiedliwości na spotkaniu z Sekretarzem Stanu Patrykiem Jakim.

Ministerstwo Sprawiedliwości w piśmie z dnia 13.10.2016 r. poinformowało, że nasze postulaty zostały uwzględnione w projekcie ustawy o komornikach sądowych:

"Zgodnie z ustaleniami przyjętymi podczas spotkania w dniu 15 czerwca 2016 r. w siedzibie Ministerstwa Sprawiedliwości, zgłoszone wówczas postulaty zostały uwzględnione w projekcie ustawy o komornikach sądowych. (…) W projekcie ustawy o komornikach sądowych przewidziano również zmiany w przepisach ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. z 2014 r. poz.101, z późn. zm.) dalej „k.p.c.” Uwzględniają one Państwa propozycje zgłoszone we wcześniejszej korespondencji".

Ustawa o komornikach sądowych, w której znalazły się postulaty SPES została podpisana przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę 5 kwietnia 2018 r. Nowe przepisy wejdą w życie 1 stycznia 2019 r.

Nasze działania

VII 2015	korespondencja do Prezesa Krajowej Rady Komorniczej
I 2016	opracowanie projektu inicjatywy ustawodawczej korespondencja do Marszałka Seniora Sejmu RP, posłów przewodniczących parlamentarnych komisji i zespołów, Rzecznika Praw Obywatelskich oraz Wiceministra Sprawiedliwości
II 2016	korespondencja do Prezydenta RP
III 2016	ponowienie korespondencji do Marszałka Seniora Sejmu RP, Przewodniczego Klubu Poselskiego Kukiz’15 oraz przewodniczących parlamentarnych komisji i zespołów: Komisji Ustawodawczej, Komisji Polityki Społecznej i Rodziny, Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka, Komisji do Spraw Petycji, Zespołu do spraw Osób Niepełnosprawnych
IV 2016	spotkanie z posłem Ruchu Kukiz’15 Panem Rafałem Wójcikowskim
V 2016	korespondencja do Prezesa Krajowej Rady Komorniczej
VI 2016	spotkanie w Ministerstwie Sprawiedliwości z Sekretarzem Stanu Panem Patrykiem Jakim
VIII 2016	korespondencja do Wiceministra Sprawiedliwości korespondencja do Prezesa Krajowej Rady Komorniczej
XII 2016	korespondencja do Prezesa Krajowej Rady Komorniczej
II 2017	korespondencja do Ministerstwa Sprawiedliwości