Dzięki działaniom zespołu Ośrodka Poradnictwa Stowarzyszenia SPES, wojewódzki sąd administracyjny uchylił decyzje organów obu instancji w sprawie o zwrot nienależnie pobranego świadczenia pielęgnacyjnego w kwocie ponad 12 tys. zł. Mamy korzystny wyrok. Pobrane przez Annę świadczenie nie powinno być uznane za nienależnie pobrane - mieliśmy rację.

Problem ważności orzeczeń w czasie pandemii

Sprawę Anny opisywaliśmy na stronie WSA: wstrzymać zwrot ponad 12 tys. zł Anna wraz z mężem opiekują się dwójką dzieci, w tym jedno jest poważnie niepełnosprawne. Dlatego zrezygnowała z pracy, pobiera świadczenie pielęgnacyjne z tytułu opieki nad córką. Leczenie i rehabilitacja córki wiąże się ze znacznymi kosztami, rodzina ma skromne dochody.

 

WPŁACAM DARDrogi Czytelniku! Prosimy Cię o wpłatę kilkuzłotowej darowizny oraz przekazanie 1,5% podatku na sfinansowanie rzecznictwa praw i poradnictwa obywatelskiego dla najuboższych. Dziękujemy!

Zbliżał się koniec terminu ważności orzeczenia o niepełnosprawności córeczki. To dokument, który uprawniał mamę do tego, aby pobierała świadczenie pielęgnacyjne. Po wybuchu pandemii COVID-19, ważność orzeczeń o niepełnosprawności została wydłużona do upływu 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia.

Anna o tym wiedziała, jednak nie była pewna, jak w praktyce będzie to wyglądać. Aby nie zaniedbać jakichś formalności, w listopadzie 2022 r. złożyła wniosek o wydanie orzeczenia na kolejny okres, choć nie musiała tego robić, by nadal pobierać świadczenie pielęgnacyjne. Zanim uzyskała nowe orzeczenie, w grudniu 2022 r. otrzymała decyzję z ośrodka pomocy społecznej (OPS) o przedłużeniu okresu przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, na okres wydłużenia ważności orzeczenia o niepełnosprawności.

Annie zarzucono nienależne pobranie świadczeń

Z początkiem lutego 2023 r. Anna otrzymała nowe orzeczenie o niepełnosprawności córki, które było co do treści takie samo, jak poprzednie. Dla Anny było jasne, że nadal jest uprawniona do świadczenia pielęgnacyjnego, bo nie nastąpiła żadna zmiana okoliczności. Natomiast zaniedbała jedną rzecz. Zaniosła nowe orzeczenie do OPS dopiero w sierpniu 2023 r. Te 5 miesięcy zwłoki OPS potraktował jako złamanie przepisów. Uznał, że Anna pobierała w tym czasie świadczenie nienależnie i nakazał zwrot łącznie 12.290 zł z odsetkami.

Anna odwołała się do samorządowego kolegium odwoławczego (SKO), ale nic to nie dało. Organy administracyjne dosłownie interpretują przepisy. Nie uwzględniły faktu, że nowe orzeczenie uprawniało Annę do świadczenia pielęgnacyjnego. Zignorowały okoliczność, że Anna przez cały ten czas opiekowała się niepełnosprawnym dzieckiem i nie pracowała zawodowo. Mało tego, SKO w uzasadnianiu decyzji zwróciło uwagę, że OPS powinien żądać zwrotu świadczenia także za luty 2023. Następnie taką decyzję wydał OPS i do zwrotu było razem 14.827,29 zł plus odsetki.

Pomoc zespołu Ośrodka Poradnictwa SPES

Rodzina poprosiła o pomoc Ośrodek Poradnictwa SPES. Mają skromne dochody i nawet gdyby mieli spłacać należność w ratach, to nie rozwiązałoby to problemu. Napisaliśmy skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego (WSA). Argumentowaliśmy, że organy, które wydały nakaz zwrotu świadczeń, literalnie interpretują przepisy:

• ustawy o świadczeniach rodzinnych,
• dotyczące przedłużenia ważności orzeczeń w pandemii,

nie uwzględniają ich celu i funkcji, dla jakich zostały opracowane. Interpretacje te są sprzeczne z zasadami Konstytucji RP: sprawiedliwości społecznej, prawa rodziny i osób niepełnosprawnych do pomocy ze strony władz publicznych.

OPS i SKO błędnie uznali, że jeśli wydano nowe orzeczenie o niepełnosprawności dziecka, a matka nie złożyła go niezwłocznie w OPS, to nawet jeśli orzeczenie to jest identyczne z poprzednim, matka traci prawo do świadczenia pielęgnacyjnego i w konsekwencji – jest to świadczenie nienależnie pobrane. Dla OPS i SKO nie miało znaczenia, że na podstawie nowego orzeczenia o niepełnosprawności matka spełnia ustawowe warunki, aby pobierać świadczenie pielęgnacyjne. Ponadto brak było jasnego pouczenia o skutkach niedopełnienia obowiązku przedstawienia nowego orzeczenia o niepełnosprawności.

Skarga zawierała również wniosek o to, aby sąd wstrzymał wykonanie zaskarżonej decyzji. Egzekwowanie od Anny kwoty 12.290 zł, zaszkodziłoby jej rodzinie. Nie byliby w stanie zaspokajać swoich potrzeb życiowych, na czym w szczególności ucierpiałyby dzieci.

WSA uwzględnia argumenty SPES

Po wpłynięciu skargi WSA wydał postanowienie o wstrzymaniu wykonania decyzji o zwrocie świadczenia. Nie oznaczało to jeszcze wygranej. Teraz mamy wyrok: WSA uznał skargę za zasadną i uchylił decyzje obu instancji. Jeśli SKO nie złoży skargi kasacyjnej, sprawa wróci do OPS. OPS ma obowiązek zastosować się do oceny prawnej i wytycznych zawartych w uzasadnieniu wyroku i jeśli wykona to prawidłowo — postępowanie w sprawie nienależnie pobranego świadczenia pielęgnacyjnego powinno zostać umorzone.