Zespół rzecznictwa praw Stowarzyszenia SPES pomógł w sądzie mamie opiekującej się dzieckiem z niepełnosprawnością. Wojewódzki sąd administracyjny wstrzymał wykonanie decyzji nakazującej Annie zwrot ponad 12 tys. zł. Zdaniem ośrodka pomocy społecznej, Anna nienależnie pobierała świadczenie pielęgnacyjne przez pół roku. Czekamy na wyrok. Liczymy, że sąd uchyli nakaz zwrotu. 

Problem ważności orzeczeń w czasie pandemii

Anna wraz z mężem opiekują się dwójką dzieci, w tym jedno jest poważnie niepełnosprawne. Dlatego zrezygnowała z pracy, pobiera świadczenie pielęgnacyjne z tytułu opieki nad córką. Leczenie i rehabilitacja córki wiąże się znacznymi kosztami, rodzina ma skromne dochody.

WPŁACAM DARDrogi Czytelniku! Prosimy Cię o wpłatę kilkuzłotowej darowizny oraz przekazanie 1,5% podatku na sfinansowanie rzecznictwa praw i poradnictwa obywatelskiego dla najuboższych. Dziękujemy!

Zbliżał się koniec termin ważności orzeczenia o niepełnosprawności córeczki. To dokument, który uprawniał mamę do tego, aby pobierała świadczenie pielęgnacyjne. Po wybuchu pandemii COVID-19, ważność orzeczeń o niepełnosprawności została wydłużona do upływu 60 dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii, jednak nie dłużej niż do dnia wydania nowego orzeczenia.

Anna o tym wiedziała, jednak nie była pewna, jak w praktyce będzie to wyglądać. Aby nie zaniedbać jakiś formalności, w listopadzie 2022 r. złożyła wniosek o wydanie orzeczenia na kolejny okres, choć nie musiała tego robić, by nadal pobierać świadczenie pielęgnacyjne. Zanim uzyskała nowe orzeczenie, w grudniu 2022 r. otrzymała decyzję z ośrodka pomocy społecznej (OPS) o przedłużeniu okresu przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, na okres wydłużenia ważności orzeczenia o niepełnosprawności.

Annie zarzucono nienależne pobranie świadczeń

Z początkiem lutego 2023 r. Anna otrzymała nowe orzeczenie o niepełnosprawności córki, które było co do treści takie samo, jak poprzednie. Dla Anny było jasne, że nadal jest uprawniona do świadczenia pielęgnacyjnego, bo nie nastąpiła żadna zmiana okoliczności. Natomiast zaniedbała jedną rzecz. Zaniosła nowe orzeczenie do OPS dopiero w sierpniu 2023 r. Te 5 miesięcy zwłoki OPS potraktował jako złamanie przepisów. Uznał, że Anna pobierała w tym czasie świadczenie nienależnie i nakazał zwrot łącznie 12.290 zł z odsetkami.

Anna odwołała się do samorządowego kolegium odwoławczego (SKO), ale nic to nie dało. Organy administracyjne dosłownie interpretują przepisy. Nie uwzględniły faktu, że nowe orzeczenie uprawniało Annę do świadczenia pielęgnacyjnego. Zignorowały okoliczność, że Anna przez cały ten czas opiekowała się niepełnosprawnym dzieckiem i nie pracowała zawodowo. Mało tego, SKO w uzasadnianiu decyzji zwróciło uwagę, że OPS powinien żądać zwrotu świadczenia także za luty 2023. Następnie taką decyzję wydał OPS i do zwrotu jest razem 14.827,29 zł plus odsetki.

Wspieraj rzecznictwo praw SPES bez sięgania do kieszeni. Przekaż 1,5% podatku — nasz KRS 00000 14574

Anna prosi o pomoc Ośrodek Poradnictwa SPES

Rodzina poprosiła o pomoc Ośrodek Poradnictwa SPES. Mają skromne dochody i nawet gdyby mieli spłacać należność w ratach, to nie rozwiązałoby to problemu. Napisaliśmy skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA). Argumentowaliśmy, że organy, które wydały nakaz zwrotu świadczeń, literalnie interpretują przepisy:

• ustawy o świadczeniach rodzinnych,
• dotyczące przedłużenia ważności orzeczeń w pandemii,

nie uwzględniają ich celu i funkcji, dla jakich zostały opracowane. Interpretacje te są sprzeczne z zasadami Konstytucji RP: sprawiedliwości społecznej, prawa rodziny i osób niepełnosprawnych do pomocy ze strony władz publicznych.

OPS i SKO błędnie uznali,  że jeśli wydano nowe orzeczenie o niepełnosprawności dziecka, a matka nie złożyła go niezwłocznie w OPS, to nawet jeśli orzeczenie to jest identyczne z poprzednim, matka traci prawo do świadczenia pielęgnacyjnego i w konsekwencji – jest to świadczenie nienależnie pobrane. Dla OPS i SKO nie miało znaczenia, że na podstawie nowego orzeczenia o niepełnosprawności matka spełnia ustawowe warunki, aby pobierać świadczenie pielęgnacyjne.

Skarga zawierała również wniosek o to, aby sąd wstrzymał wykonanie zaskarżonej decyzji. Egzekwowanie od Anny kwoty 12.290 zł, zaszkodziłoby jej rodzinie. Nie byliby w stanie zaspokajać swoich potrzeb życiowych, na czym w szczególności ucierpiałyby dzieci.

Sąd przychyla się do argumentów SPES

WSA postanowił, aby wstrzymać egzekwowanie zwrotu środków. Nie oznacza to jeszcze wygranej. Dopiero w wyroku WSA rozstrzygnie, czy uwzględnia naszą skargę i uchyli decyzję SKO, czy też skarga zostanie oddalona. Jesteśmy jednak z Anną pełni nadziei. W praktyce raczej rzadko się zdarza, by WSA wstrzymywał wykonanie decyzji, jeśli skarga jest bezzasadna. 

Czekamy na wyrok WSA i będziemy także walczyć w sprawie o zwrot świadczenia za luty 2023 r.

Równolegle toczy się sprawa o uznanie za nienależnie pobrany i zwrot zasiłku pielęgnacyjnego za ten sam okres. Zespół Ośrodka Poradnictwa SPES pomaga Annie także w tym postępowaniu. Czekamy na wyrok WSA. W tym przypadku jednak OPS ściągnął już należność – 1.079,20 zł. Jeśli wygramy, to Anna odzyska te środki.

WPŁACAM DARDrogi Czytelniku! Prosimy Cię o wpłatę kilkuzłotowej darowizny oraz przekazanie 1,5% podatku na sfinansowanie rzecznictwa praw i poradnictwa obywatelskiego dla najuboższych. Dziękujemy!

Rzecznictwo praw SPES finansowane jest przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021 – 2030.