Wentylacja mechaniczna jest to wspieranie lub zastępowanie oddychania u chorych, którzy nie podejmują własnego oddechu lub ich oddech wymaga wspomagania. Wentylacja mechaniczna domowa (respiratoterapia domowa) polega na leczeniu przewlekłej niewydolności oddechowej za pomocą respiratora, który jest stosowany w domu pacjenta. 

Chorzy wentylowani mechanicznie są leczeni w warunkach zapewniających nieporównywalnie większy komfort życia pacjentowi i jego rodzinie niż w przypadku leczenia szpitalnego.

Wentylacja mechaniczna domowa może być prowadzona:

• metodą inwazyjną, gdy pacjent nie oddycha samodzielnie  (przez rurkę tracheotomijną) 
• metodą nieinwazyjną, gdy pacjent oddycha samodzielnie wspomaganie oddychania odbywa się przez szczelną maskę, która przyłożona jest do twarzy pacjenta i przymocowana do głowy za pomocą układu pasków.

W ramach wentylacji mechanicznej domowej, którą prowadzi zespół długoterminowej opieki domowej dla dorosłych, dzieci i młodzieży wentylowanych pacjent ma zapewnioną opiekę wykfalifikowanego personelu medycznego i niezbędny sprzęt medyczny. Świadczenie obejmuje również badania diagnostyczne umożliwiające właściwą terapię oddechową w warunkach domowych oraz szkolenie dla opiekunów pacjenta.

Kwalifikacja do wentylacji mechanicznej domowej 

Opieka domowa dla pacjentów wentylowanych mechanicznie jest udzielana na podstawie skierowania lekarza ubezpieczenia zdrowotnego, do którego dołącza się:

•  kartę informacyjną leczenia szpitalnego;
• wyniki badań;
• kwalifikację do objęcia opieką w warunkach domowych:
  • w przypadku chorych z przewlekłą niewydolnością oddechową, wymagających stosowania inwazyjnej wentylacji mechanicznej - wydaną przez lekarza specjalistę anestezjologii i intensywnej terapii zatrudnionego w szpitalu, w którym zakończono leczenie
  • w przypadku chorych z przewlekłą niewydolnością oddechową, wymagających stosowania nieinwazyjnej wentylacji mechanicznej - wydaną przez lekarza specjalistę anestezjologii i intensywnej terapii lub lekarza specjalistę chorób płuc zatrudnionego w szpitalu, w którym zakończono leczenie.

Określane są też warunki mające wpływ na opiekę wentylacyjną i jej jakość (możliwości opiekunów, warunki lokalowe, podstawowa opieka zdrowotna).

Włączenie do terapii wentylacyjnej zawsze odbywa się w szpitalu. Jest to czas potrzebny na adaptację do respiratora domowego, obserwację celem wykluczenia wczesnych powikłań wentylacji dodatnimi ciśnieniami, szkolenie opiekunów.

Warunkami zakwalifikowania do leczenia respiratorem w domu są:

• ukończenie i udokumentowanie leczenia przyczynowego;
• wykonanie niezbędnych badań diagnostycznych, uzasadniających rozpoznanie i potwierdzających niemożność stosowania innej terapii niż ciągła lub okresowa wentylacja mechaniczna;
•  nieobjęcie udzielaniem świadczeń gwarantowanych w zakresie opieki paliatywnej i hospicyjnej lub realizowanych przez pielęgniarkę opieki długoterminowej domowej;
• nieobjęcie udzielaniem świadczeń gwarantowanych w zakresie zaopatrzenia w wyroby medyczne będące przedmiotami ortopedycznymi (leczenie obturacyjnego lub centralnego bezdechu sennego za pomocą protezy powietrznej - aparat do leczenia obturacyjnego bezdechu sennego).

Finansowanie wentylacji mechanicznej domowej 

Świadczenie zespołu długoterminowej opieki domowej dla dorosłych oraz dzieci wentylowanych mechanicznie jest w pełni refundowane ze środków Narodowego Funduszu Zdrowia.