Renta socjalna jest świadczeniem alternatywnym dla osób, które nie nabyły uprawnień do renty z tytułu niezdolności do pracy. Warunkiem przyznania renty socjalnej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych jest pełnoletność oraz całkowita niezdolność do pracy, która powstała z powodu naruszenia sprawności organizmu w okresie "od dzieciństwa" do  ukończenia nauki. 

1. Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało:
   • przed ukończeniem 18 roku życia,
   • w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej przed ukończeniem 25 roku życia,
   • w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej.
2. Renta socjalna może zostać przyznana na stałe - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest trwała lub na czas określony - jeżeli całkowita niezdolność do pracy jest okresowa.  Przedłużenie ważności orzeczeń i prawa do świadczenia z powodu stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii COVID-19  - zobacz Orzekanie o niezdolności do pracy.
3. Rentę socjalną przyznaje i wypłaca Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Ustalenia całkowitej niezdolności do pracy dokonuje lekarz orzecznik ZUS w taki sam sposób jak w przypadku renty z tytułu niezdolności do pracy (zobacz - Orzekanie o niezdolności do pracy)
4. Renta socjalna nie przysługuje osobie: uprawnionej do emerytury, uposażenia w stanie spoczynku, renty z tytułu niezdolności do pracy, renty inwalidzkiej lub pobierającej świadczenie o charakterze rentowym z instytucji zagranicznych, renty strukturalnej, a także osobie uprawnionej do zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego lub nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego, będącej właścicielem lub posiadaczem (samoistnym lub zależnym) nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 ha przeliczeniowych.
5. Renta socjalna wynosi 100 %  kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy ustalonej i podwyższonej zgodnie z ustawą o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Kwota renty socjalnej jest opodatkowana, oznacza to, że osoby ją pobierające mogą korzystać z odliczeń podatkowych (zobacz - Podatki)
6. W przypadku zbiegu uprawnień do renty socjalnej z uprawnieniem do renty rodzinnej kwota renty socjalnej ulega takiemu obniżeniu, aby łączna kwota obu świadczeń nie przekraczała 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Kwota obniżonej renty socjalnej nie może być niższa niż 10% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy. Renta socjalna nie przysługuje, jeżeli kwota renty rodzinnej przekracza 200% kwoty najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.
7. Osobom uprawnionym do renty socjalnej przed dniem wejścia w życie ustawy o rencie socjalnej na podstawie ustawy o pomocy społecznej, renta socjalna przysługuje w wysokości i na zasadach określonych w ustawie o rencie socjalnej. Orzeczenia o stopniu niepełnosprawności oraz orzeczenia komisji lekarskiej do spraw inwalidztwa i zatrudnienia o zaliczeniu do jednej z grup inwalidów wydane przed dniem wejścia w życie ustawy o rencie socjalnej i uprawniające do renty socjalnej na podstawie ustawy o pomocy społecznej stanowią podstawę do przyznania renty socjalnej na okres, na który zostały wydane.
8. W razie śmierci osoby pobierającej rentę socjalną przysługuje zasiłek pogrzebowy, na zasadach i w wysokości określonych w przepisach o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych.