Wymyślił ją nieżyjący już Rudi Rettenmund w Szwajcarii w 1995 r., opiekun grupy osób z niepełnosprawnością. Prosty pomysł – drewniane patyki owinięte tekturową rolką po papierze toaletowym i zanurzone w wosku. Zawojował szwajcarski rynek. Po pierwsze, eko-rozpałka konkuruje ze sztucznymi środkami rozpalania ogniska czy grilla. Po drugie, otwarła rynek pracy chronionej dla kilkunastu tysięcy osób z niepełnosprawnością intelektualną na terenie głównie krajów niemieckojęzycznych. Dziś, produkcja podpałki jest podstawą terapii zajęciowej oraz pracy społecznie użytecznej w tych krajach, a także w Kanadzie, Francji, na Węgrzech. W samej Szwajcarii wytwarza ją ponad 200 zakładów aktywności zawodowej. Generują przychód rzędu miliona franków rocznie.

 

Ośrodek Terapii SPES wytwarza podpałkę K-Lumet od 2016 r. na zasadzie franczyzy społecznej. Współpracujemy z PSOUU Koło w Jarosławiu, które jest jedynym w naszym kraju dysponentem szwajcarskiej licencji i buduje sieć franczyzobiorców. 

 

W Ośrodku Terapii SPES długo poszukiwaliśmy produktu, którego wytworzenie byłoby dostępne dla osób z głębszą niepełnosprawnością. Mieliśmy przekonanie, że dotychczasowe zajęcia głównie rękodzielnicze, nie wykorzystują w pełni potencjału uczestników. Nie chodziło bowiem tylko o samo wykonanie jakiegoś produktu. Zadawaliśmy sobie pytanie: co dalej? Czy dla osób, które pracują, nie jest istotne czy ta praca komuś służy? Czy jest doceniana na podstawie jakości wytworzonej rzeczy lub usługi? Czy satysfakcjonuje i motywuje, by dalej się rozwijać i zarabiać na swoich umiejętnościach? 

 

Dążymy do tego, aby stworzyć przestrzeń dla osób z niepełnosprawnością intelektualną, dzięki której odkryją własne możliwości, sens swojej pracy, staną się atrakcyjni dla pracodawców. Ma to także szerszy wymiar społeczny. Postawmy się w roli klienta. Dlaczego coś kupujemy? Można kupić produkt tylko po to, aby wesprzeć charytatywnie organizację, ale można też mieć dwa w jednym: wspieram i jednocześnie korzystam z dobrej jakości produktu. Czy dla osoby z niepełnosprawnością będzie to miało znaczenie? Oczywiście, że tak. Zwiększa jej samoocenę, pewność siebie i szanse na zatrudnienie. Dlatego w Ośrodku zwracamy uwagę na to, aby produkt spełniał normy. 

I wreszcie chodzi o coś jeszcze. O założenie, że (dorosła) osoba z niepełnosprawnością intelektualną „może”. Jeśli jako społeczeństwo będziemy zakładać inaczej i poprzestaniemy na patrzeniu na osoby z niepełnosprawnością intelektualną jak na „wieczne dzieci”, które potrzebują jedynie rozrywki, to one po prostu na tym poziomie zostaną. Nie zmieni się także nasze ich postrzeganie jako pełnoprawnych osób, które wnoszą w świat coś dobrego. Tymczasem jest to naszą odpowiedzialnością, aby stworzyć odpowiednie warunki rozwoju dla tych, którzy sami nie potrafią tego zrobić. Dokładnie tak samo jak (w coraz większym stopniu) likwidujemy bariery architektoniczne, uczymy się języka migowego, czy dostosowujemy stanowiska pracy do potrzeb osób ze spektrum autyzmu. 

 

Ceniony neurolog Oliver Sacks w pracy ze swoimi pacjentami starał się zagłębiać w ich świat, także poza gabinetem. Mawiał o sobie, że jest antropologiem na Marsie. Warto sięgnąć po książkę o tym samym tytule. Po lekturze tym bardziej sobie uświadamiamy, że odkrywanie człowieka po to, aby mu pomóc, jest drogą pełną tajemnic. Odkrycia zaskakują. Nie należy się zatrzymywać na tym co widać na pierwszy rzut oka. W filmie "Przebudzenia" (na podstawie książki Olivera Sacksa) lekarz dostrzega, że pacjentka-katatoniczka chce dojść do okna, ale zawsze zatrzymuje się w jednym punkcie z dala od niego, jakby coś ją blokowało. Narysował na podłodze szachownicę. Zmiana podłogi sprowokowała pacjentkę do ruchu. Doszła po kwadratach do okna. Osiągnęła cel. Nieszablonowe. Poza schematem: ona taka już jest. To tylko pewna analogia, ale nas inspiruje do poszukiwań. 

 

Podpałka K-Lumet jest jednym z efektów tych poszukiwań. „Antropologiem” musiał być też pomysłodawca podpałki Rudi Rettenmund. Zainspirowały go szparagi owinięte plastrem bekonu. Tak nie wiele trzeba. Od pomysłu dzieli nas jeden krok. Od wielkiej zmiany dzielą nas własne błędne przekonania i brak oczekiwań co do drugiego człowieka. Że może stać go na więcej niż nam się wydaje. 

 

---

Chcesz kupić podpałkę K-Lumet? – Przyjdź, napisz lub zadzwoń. Po kilka sztuk zapraszamy do siedziby Ośrodka. W sprawie większych zamówień skontaktuj się z nami, wówczas ustalimy szczegóły. Kontakt: 40-774 Katowice, ul. Panewnicka 463, tel. 32 252 74 46, [email protected]

---