Zespół Ośrodka Poradnictwa Stowarzyszenia SPES pomógł Marii, która przez wiele lat opiekowała się schorowaną mamą i z tego tytułu pobierała świadczenie pielęgnacyjne. Gdy mama zmarła, ośrodek pomocy społecznej nakazał zwrot świadczenia mimo, że zostało wypłacone przed śmiercią. Wykazaliśmy w odwołaniu, że świadczenie było jak najbardziej należne.

Długie lata opieki nad matką

Kilka lat temu zespół Ośrodka Poradnictwa SPES pomógł Marii wywalczyć świadczenie pielęgnacyjne. Zrezygnowała z pracy, by opiekować się ciężko chorą mamą. Niestety w 2023 roku mama zmarła. Maria dopilnowała wszelkich formalności, tj. zawiadomiła ośrodek pomocy społecznej (OPS), więc wypłata świadczenia za kolejny miesiąc już nie nastąpiła.  Śmierć mamy nastąpiła w połowie miesiąca - kilka dni po tym, gdy na konto Marii wpłynęło świadczenie pielęgnację za bieżący miesiąc. Po dwóch miesiącach Maria otrzymała zawiadomienie z OPS. Wszczęli postępowanie w sprawie uznania części świadczenia pielęgnacyjnego za nienależnie pobrane. 

WPŁACAM DARDrogi Czytelniku! Prosimy Cię o wpłatę kilkuzłotowej darowizny oraz przekazanie 1,5% podatku na sfinansowanie rzecznictwa praw i poradnictwa obywatelskiego dla najuboższych. Dziękujemy!

Art. 30 ust. 2 pkt 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych:  za nienależnie pobrane świadczenia rodzinne uważa się świadczenia rodzinne wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie, zawieszenie prawa do świadczeń rodzinnych lub zmniejszenie wysokości przysługujących świadczeń rodzinnych albo wstrzymanie wypłaty świadczeń rodzinnych w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca te świadczenia była pouczona o braku prawa do ich pobierania.

Maria prosi o pomoc Ośrodek Poradnictwa SPES

Maria ponownie zwróciła się do nas o pomoc. Wnieśliśmy o umorzenie postępowania. Argumentowaliśmy, że skoro świadczenie pielęgnacyjne wpłynęło w dniu, gdy mama Marii żyła, to w dacie wypłaty świadczenia nie zaistniała żadna z okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Maria niczego nie zataiła, wręcz przeciwnie, od razu zawiadomiła OPS o śmierci mamy.

Aby świadczenie mogło zostać uznane za nienależnie pobrane na podstawie powyższego przepisu, ustawodawca wymaga, by osoba pobierająca świadczenie czyniła to świadomie. Czyli powinna mieć intencję pobrania świadczenia mimo że już jej się nie należy. Tymczasem w przypadku Marii takiej sytuacji nie było. Nie mogła przecież przewidzieć, że mama umrze za kilka dni. W naszej opinii świadczenie to było Marii należne. Nie można także twierdzić, by pobrała je będąc pouczoną o braku prawa do ich pobierania.

Wygrywamy w SKO

OPS nie przyjął naszej argumentacji. Uznał świadczenie pielęgnacyjne wypłacone za okres po śmierci mamy za nienależnie pobrane i nakazał zwrot kwoty 1384 zł wraz z odsetkami. Napisaliśmy odwołanie do wyższej instancji, tj. do samorządowego kolegium odwoławczego (SKO). Odnieśliśmy sukces! SKO w całości zgodziło się z naszymi argumentami. Uchyliło decyzję OPS i umorzyło postępowanie. Pobrane przez Marię świadczenie pielęgnacyjne za miesiąc, w którym zmarła mama, a wypłacone przed jej śmiercią, było Marii w całości należne. Nie musi zwracać jakiejkolwiek kwoty.

Korzystna zmiana w przepisach

Po zmianie przepisów ustawy o świadczeniach rodzinnych, która weszła w życie w dniu 1.01.2024 r., opiekunowie na szczęście nie będą już narażeni na problemy, które spotkały Marię -  w jej sprawie były stosowane przepisy obowiązujące do końca 2023 r.        

Nowy przepis – art. 17 ust. 4a ustawy oświadczeniach rodzinnych – stanowi:

W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba sprawująca opiekę zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki.