Kompensata i pomoc z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym to świadczenia pieniężne wypłacane na określone cele osobom pokrzywdzonym na skutek przestępstwa i ich najbliższym ze środków budżetu państwa w sytuacji, gdy nie jest możliwe dochodzenie "wyrównania" doznanych krzywd i strat materialnych od sprawcy przestępstwa.  

Kompensata

Ofiary niektórych przestępstw lub najbliższe im osoby, mogą ubiegać się o świadczenie pieniężne zwane kompensatą. Kompensatę przyznaje się jedynie wówczas i w takiej wysokości, w jakiej osoba uprawniona nie może uzyskać pokrycia utraconych zarobków, innych środków utrzymania, kosztów związanych z leczeniem i rehabilitacją lub kosztów pogrzebu od sprawcy lub sprawców przestępstwa, z tytułu ubezpieczenia, ze środków pomocy społecznej, niezależnie od tego, czy sprawca lub sprawcy przestępstwa zostali wykryci, oskarżeni lub skazani.

Ofiarą w rozumieniu ustawy o kompensacie są osoby, które wskutek czynu zabronionego poniosły śmierć lub doznały ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia, trwających dłużej niż 7 dni. Osobami najbliższymi ofiary, która poniosła śmierć w wyniku przestępstwa, są: małżonek lub osoba pozostająca z ofiarą we wspólnym pożyciu, wstępny lub zstępny ofiary oraz osoba pozostającą z ofiarą w stosunku przysposobienia.

Kompensata może być przyznana osobie uprawnionej - to jest ofierze lub osobie najbliższej w razie śmierci ofiary - w kwocie pokrywającej wyłącznie: utracone zarobki lub inne środki utrzymania, koszty związane z leczeniem i rehabilitacją, koszty pogrzebu - będące skutkiem przestępstwa i nie może przekroczyć 25.000 zł, a gdy ofiara poniosła śmierć – kwoty 60.000 zł. 

Kompensatę przyznaje się na wniosek osoby uprawnionej lub prokuratora.

Wniosek o kompensatę składa się do organu orzekającego w terminie 3 lat od dnia ujawnienia się skutków przestępstwa, nie później jednak niż w terminie 5  lat od dnia jego popełnienia, pod rygorem wygaśnięcia uprawnienia do żądania kompensaty. Organem orzekającym jest sąd rejonowy miejsca zamieszkania osoby uprawnionej.

Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym

Pokrzywdzony i jego rodzina mogą starać się o pomoc z Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym w wyjątkowych przypadkach, jeśli znajdą się w trudnej sytuacji życiowej lub materialnej, w szczególności, gdy skutkiem przestępstwa jest śmierć, trwałe kalectwo lub konieczność specjalistycznego leczenia oraz poważne straty materialne, zwłaszcza, gdy otrzymanie odszkodowania od sprawcy przestępstwa jest niemożliwe lub znacznie utrudnione. Pomocy udziela się na wniosek lub z urzędu. Wniosek o przyznanie pomocy składa się do zawodowego kuratora sądowego (wniosek o pomoc dla pokrzywdzonego może złożyć także prokurator). Decyzję o przyznaniu lub odmowie przyznania świadczeń z funduszu, a także o formie udzielanej pomocy podejmuje wyłącznie kurator sądowy.

Do wniosku załącza się dokumenty potwierdzające okoliczności w nim wskazane, uzasadniające przyznanie pomocy (m.in. pokrywanie kosztów związanych ze specjalistycznym leczeniem lub rehabilitacją zdrowotną oraz uzyskiwaniem orzeczeń o niepełnosprawności lub niezdolności do zatrudnienia, pomocy psychologicznej, okresową dopłatę do bieżących zobowiązań czynszowych za lokal mieszkalny, do którego osoba ubiegająca się o pomoc ma tytuł prawny; pokrywanie kosztów czasowego zakwaterowania lub udzielanie schronienia w ośrodku dla bezdomnych; organizowanie i finansowanie poradnictwa prawnego, promocji zatrudnienia i aktywizacji zawodowej; finansowanie przejazdów środkami komunikacji publicznej lub pokrywanie kosztów transportu specjalnego, zgodnie ze wskazaniami lekarskimi etc). Świadczeń w ramach pomocy udziela się przez okres niezbędny dla zrealizowania celów tej pomocy.