Dzielna mama uciekła z Charkowa zaraz po wybuchu wojny, z synem Bakirem, który choruje na zanik mięśni oraz córką Alisą. Rodzina znalazła bezpieczną przystań w biurze SPES, które zaadaptowaliśmy wówczas na czasowy hostel. Irada pozostawała bez środków do życia. Teraz, po interwencji SPES w sądzie, ma szansę na świadczenie pielęgnacyjne.

Ewakuacja z Charkowa do Polski

Irada z początkiem marca 2022 roku wraz z dwojgiem niepełnosprawnych dorosłych dzieci ewakuowała się do Polski z bombardowanego Charkowa. SPES udzielił rodzinie schronienia w biurze Ośrodka Poradnictwa, zaadoptowanym na czasowy hostel dla uchodźców z niepełnosprawnością. Sytuację rodziny opisaliśmy na stronie:  Bomby zniszczyły ich dom

WPŁACAM DARDrogi Czytelniku! Prosimy Cię o wpłatę kilkuzłotowej darowizny oraz przekazanie 1,5% podatku na sfinansowanie rzecznictwa praw i poradnictwa obywatelskiego dla najuboższych. Dziękujemy!

Od początku wojny bez świadczeń

W Ukrainie Irada pobierała wcześniejszą emeryturę z tytułu opieki nad niepełnosprawnym synem, cierpiącym na SMA (rdzeniowy zanik mięśni) w kwocie około 260 zł. Pieniądze przynosił jej listonosz. Z naszą pomocą starała się o transfer emerytury do Polski za pośrednictwem ZUS, procedury te jednak się przedłużały. Gdy okazało się, że rodzina zostaje w Polsce, postanowiliśmy pomóc Iradzie uzyskać prawo do świadczenia pielęgnacyjnego. Świadczenie to jest dedykowane osobom, które rezygnują z pracy zarobkowej, aby opiekować się niepełnosprawnym członkiem rodziny. Prawo do świadczenia mogą uzyskać także emeryci, ale z powodu chaosu w przepisach i ich interpretacji, zasadą jest konieczność odwołania się do organu wyższej instancji, by emeryt uzyskał świadczenie pielęgnacyjne. W praktyce procedura wygląda tak, że aby pobierać świadczenie pielęgnacyjne, najpierw należy zawiesić pobieranie emerytury – o czym organ ma obowiązek pouczyć.

Ukraińskie przepisy nie przewidują zawieszenia emerytury

Nie czekając na to pouczenie, Irada zwróciła się do Funduszu Emerytalnego Ukrainy (FEU, odpowiednik naszego ZUS), by formalnie zawiesił jej emeryturę, której i  tak nie otrzymuje od początku wojny. Okazało się, że tam nie istnieje w ogóle taka konstrukcja prawna i że nie ma takiej możliwości. Pracownicy FEU nie rozumieli, że w ogóle ktoś może chcieć zrezygnować z emerytury. Skoro FEU nie zawiesił emerytury, to polski ośrodek pomocy społecznej (OPS) odmówił Iradzie świadczenia pielęgnacyjnego. Popełnił jednak zasadniczy błąd - nie pouczył jej o prawie wyboru świadczenia.

SPES skarży decyzje odmawiające świadczenia pielęgnacyjnego

Zespół Ośrodka Poradnictwa SPES zaskarżył decyzję OPS do samorządowego kolegium odwoławczego (SKO). SKO również nie widziało konieczności powiadomienia Irady o prawie wyboru świadczenia i konieczności zawieszenia emerytury, jeśli chce się pobierać świadczenie pielęgnacyjne. Nie zastosowano wobec niej takich reguł, jak wobec polskich opiekunów – emerytów. 

Gdyby Irada otrzymała takie oficjalne pismo – o co prosiliśmy - i przekazała je do FEU, może znalazłaby się jednak furtka do zawieszenia emerytury w Ukrainie. ZUS nie ma kompetencji do zawieszenia/wstrzymania wypłaty emerytury Irady – gdyby jej emerytura była transferowana do Polski. Nie pośredniczy także w przekazywaniu wniosków o  zawieszenie/wstrzymanie wypłaty emerytury do Funduszu Emerytalnego Ukrainy. 

WSA uwzględnia skargę SPES

Złożyliśmy więc skargę do wojewódzkiego sądu administracyjnego (WSA) – i sukces! WSA uchylił decyzje SKO i OPS. Sąd przyznał, że organy powinny poinformować Iradę o tym, że ma możliwość wyboru świadczenia, że nie została pouczona o możliwości złożenia wniosku o zawieszenie prawa do emerytury, wstrzymania jej wypłaty i przedłożenia decyzji w tym zakresie. Gdyby organ wezwał Iradę na piśmie do przedstawienia decyzji o zawieszeniu/wstrzymaniu wypłaty emerytury, to mogłaby dokument ten przekazać do FEU.  Możliwe, że stosowne pismo polskich organów pozwoli jednak na uzyskanie decyzji o zawieszeniu emerytury.  Nie można także wykluczyć, że w prawie ukraińskim przewidziano inne tryby zmiany wydanych już decyzji.

WPŁACAM DARDrogi Czytelniku! Prosimy Cię o wpłatę kilkuzłotowej darowizny oraz przekazanie 1,5% podatku na sfinansowanie rzecznictwa praw i poradnictwa obywatelskiego dla najuboższych. Dziękujemy!

Jest nadzieja na świadczenie pielęgnacyjne

Wyrok WSA się uprawomocnił. Czekamy wraz z Iradą na pismo OPS, w którym poinformują ją o prawie wyboru świadczenia i konieczności przekazania decyzji o zawieszeniu/wstrzymaniu wypłaty emerytury, jeśli chce pobierać świadczenie pielęgnacyjne. Następnie komplet dokumentów Irada przekaże do FEU.  Trzymajmy kciuki, by instytucje w obu naszych krajach znalazły właściwe rozwiązanie a Irada uzyskała świadczenie pielęgnacyjne. Jest matką, która samotnie sprawuje całodobową opiekę nad dwojgiem dorosłych dzieci, z poważnymi niepełnosprawnościami i schorzeniami.

Rzecznictwo praw SPES jest finansowane przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021 – 2030.