SPES wygrywa w NSA

Menu podstrony Aktualności

SPES wygrywa w NSA 28.12.2023

Naczelny Sąd Administracyjny wydał wyrok na korzyść klientki Ośrodka Poradnictwa SPES. Sonia jest osobą z niepełnosprawnością. Ma rentę socjalną. Z tego powodu nie dostała świadczenia pielęgnacyjnego, o które wystąpiła jako mama opiekująca się dzieckiem w spektrum autyzmu. Bezskutecznie się odwoływała od decyzji. Odmówiła sama Minister Rodziny i Polityki Społecznej. SPES wykazało w sądzie I i II instancji, że minister się myli.

Sama opiekuje się dzieckiem z niepełnosprawnością

Sonia jest osobą z niepełnosprawnością. Żyje ze skromnej renty socjalnej w wysokości 1200 zł. U jej synka, 7-letniego Kamila, stwierdzono autyzm wczesnodziecięcy i opóźnienie w rozwoju intelektualnym. Mama opiekuje się nim samotnie. Pieniędzy na życie, nie mówiąc o kosztach terapii i rehabilitacji dla dziecka, nie wystarczało. Postanowiła więc postarać się o świadczenie pielęgnacyjne, które wówczas wynosiło 1971 zł. Niestety, decyzja przyszła odmowna.

WPŁACAM DAR Drogi Czytelniku! Prosimy Cię o wpłatę kilkuzłotowej darowizny oraz przekazanie 1,5% podatku na sfinansowanie rzecznictwa praw i poradnictwa obywatelskiego dla najuboższych. Dziękujemy!

Nie dostała świadczenia pielęgnacyjnego

Na początku Sonia odwoływała się samodzielnie. Sprawa oparła się o Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, gdyż ojciec dziecka pracuje za granicą. W takiej sytuacji stosuje się unijne przepisy (przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego). I tak najpierw odmówił Wojewoda Kujawsko-Pomorski, potem sama minister.

Powód odmowy? Zdaniem minister Sonia ma rentę socjalną i całkowitą niezdolność do pracy, w związku z tym nie może dostać świadczenia, które należy się komuś, kto rezygnuje z pracy, aby opiekować się osobą z niepełnosprawnością.

Sonia prosi SPES o pomoc

Mama Kamila czuła się niesprawiedliwie potraktowana. Była przekonana, że ma prawo do świadczenia i jest ofiarą złej interpretacji przepisów. Szukając ratunku, Sonia znalazła SPES w internecie i napisała do nas. Prosiła, aby jej pomóc odwołać się do sądu od decyzji minister. Prześwietliliśmy sprawę. Zespół rzecznictwa praw SPES napisał skargę na decyzję minister do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego (WSA) w Warszawie.

Przedstawiliśmy argumenty. Sonia mogłaby pracować np. na chronionym rynku pracy (uprawnia ją do tego orzeczenie z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności), ale ze względu na dziecko, które obecnie stale jej potrzebuje, nie ma fizycznej możliwości podjęcia zatrudnienia. Trudno też zignorować fakt, że samotna mama, podejmuje ogromny wysiłek, opiekując się Kamilkiem – de facto pracuje w domu całą dobę, mimo własnej niepełnej sprawności.

Wygrywamy w WSA

Zarzuciliśmy, że decyzja minister narusza zasady wyrażone w Konstytucji RP:

równości wobec prawa (art. 32 ust.1) i sprawiedliwości społecznej (art. 2),
obowiązku udzielania szczególnej pomocy rodzinom, znajdującym się w trudnej sytuacji materialnej i społecznej (art. 71 ust. 1 zdanie drugie) i osobom niepełnosprawnym (art. 69)

WSA zgodził się z naszą argumentacją i uznał, że opiekun mający prawo do renty socjalnej, pomimo że jest uznany za całkowicie niezdolnego do pracy, może pobierać świadczenie pielęgnacyjne, jeśli faktycznie sprawuje opiekę pomimo swego stanu zdrowia i dokona wyboru świadczenia. Wygraną w WSA opisywaliśmy wcześniej na stronie: WSA: decyzja Minister niekonstytucyjna

NSA zgadza się z argumentami SPES – oddala skargę minister

Minister złożyła skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego. Twierdziła m.in., że przepisy ustawy o świadczeniach rodzinnych (art. 17) należy interpretować literalnie. Zarzucała sądowi niższej instancji, że dokonuje błędnej interpretacji. Tymczasem my wskazywaliśmy, że wykładnia językowa musi być uzupełniana o interpretację sytuacji danej osoby, okoliczności, w jakich się znalazła.

Ponadto, gdy ww. przepis wchodził w życie, świadczenie pielęgnacyjne było niższe od najniższej renty. Z biegiem lat kwota świadczenia pielęgnacyjnego rosła i obecnie znacznie przewyższa kwotę najniższej renty. Stąd orzecznictwo sądowe wskazuje, że opiekun osoby z niepełnosprawnością, który ma przyznaną rentę/emeryturę powinien mieć prawo wyboru korzystniejszego dla siebie świadczenia. W innym przypadku mamy do czynienia z nierównym traktowaniem, a to jest sprzeczne z Konstytucją RP. NSA oddalił skargę minister i wydał wyrok na korzyść naszej klientki.

Dzięki walce opiekunów o godne traktowanie, w czym Ośrodek Poradnictwa SPES aktywnie uczestniczył, od 1 stycznia 2024 r. wchodzą w życie zmiany w przepisach regulujących świadczenia dla osób z niepełnosprawnością i ich opiekunów. Miejmy nadzieję, że zmiany te w praktyce okażą się korzystne i nie będzie dochodziło do sytuacji dyskryminujących. Na mocy nowych przepisów, Sonia będzie mogła pobierać zarówno świadczenie pielęgnacyjne jak i rentę socjalną, a jeśli zdoła pogodzić opiekę nad dzieckiem z pracą – będzie mogła również pracować zarobkowo.

Rzecznictwo praw SPES finansowane jest przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021 – 2030.