Petycja jest konstytucyjnym prawem, które ma służyć obywatelom do wywierania realnego wpływu na władze wszystkich szczebli. 

Zgodnie z brzmieniem art. 63 Konstytucji RP:  

„każdy ma prawo składać petycje, wnioski i skargi w interesie publicznym, własnym lub innej osoby za jej zgodą do organów władzy publicznej oraz do organizacji i instytucji społecznych w związku z wykonywanymi przez nie zadaniami zleconymi z zakresu administracji publicznej. Tryb rozpatrywania petycji, wniosków i skarg określa ustawa”. 

Nasze doświadczenie pokazuje, że petycja może być skutecznym narzędziem przezwyciężania trudnych sytuacji życiowych. Przygotowaliśmy projekt, który zakończył się sukcesem – rodzina naszego stypendysty Programu Pomocy Dzieciom w ciężkim stanie klinicznym dzięki petycji otrzymała mieszkanie na parterze. Warto więc zapoznać się z nie tylko informacjami podanymi poniżej, lecz również z publikacją  Dostali mieszkanie dzięki Wam.  

Czego dotyczą petycje?

Petycja może być złożona w interesie publicznym, podmiotu wnoszącego petycję, bądź innego podmiotu za jego zgodą.

Przedmiotem petycji może być żądanie, w szczególności zmiany przepisów prawa, podjęcia rozstrzygnięcia lub innego działania w sprawie dotyczącej podmiotu wnoszącego petycję, życia zbiorowego lub wartości wymagających szczególnej ochrony w imię dobra wspólnego, mieszczących się w zakresie zadań i kompetencji adresata petycji. Zatem petycje mogą dotyczyć w zasadzie każdej uchwały rady miasta czy gminy, mogą być także postulatem dotyczącym oczekiwanego kształtu takich uchwał czy w ogóle inicjować podjęcie uchwały w danym temacie.

Do kogo można skierować petycje?

Petycje można kierować do wszystkich organów władzy publicznej, a więc do: Sejmu i Senatu, premiera, ministra, rady gminy czy powiatu, burmistrza lub marszałka województwa, organizacji lub instytucji społecznych wykonującej zadania publiczne. 

Co ważne postulat zawarty w petycji musi być adresowany do podmiotu mającego kompetencje w przedstawianej sprawie. Jeśli adresat ich nie ma, musi ją przesłać do właściwego adresata w ciągu 30 dni. Jak napisano wcześniej należy przestrzegać ogólnej zasady, że kierujemy się z petycją do organu, który jest kompetentny w danej sprawie. I tak, żądanie budowy przedszkola w naszym mieście, nie powinno trafić do Parlamentu, nawet jeśli jesteśmy pewni,  że właśnie taki "nacisk z góry" rozwiąże właściwie zgłaszany przez nas problem.

Kto może złożyć petycję i jak ją złożyć?

Petycja może być złożona przez osobę fizyczną (czyli zwykłych obywateli), osobę prawną, jednostkę organizacyjną niebędącą osobą prawną lub grupę tych podmiotów. Pod tymi pojęciami kryją się wszyscy wskazani w powyższym wyliczeniu, a więc zarówno osoby fizyczne (obywatele), jak i osoby prawne (np. stowarzyszenia, fundacje, firmy itp.). Powyższe wskazuje na jej powszechność. 

Co ważne, składanie petycji jest bezpłatne. Petycja może być złożona pisemnie lub drogą elektroniczną. Petycję indywidualną, tj. składaną przez jednego obywatela, podpisuje ten obywatel. Z kolei zbiorową – czyli taką składaną przez grupę obywateli lub grupę osób prawnych (np. kilka stowarzyszeń) – osoba wyznaczona do reprezentacji tej grupy.

Istotne jest to, iż petycja anonimowa nie będzie rozpatrywana. Zatem petycja musi zawierać kilka obowiązkowych elementów.  Są to: 

1. oznaczenie podmiotu wnoszącego petycję 
2.  wskazanie miejsca zamieszkania albo siedziby podmiotu wnoszącego petycję oraz adresu do korespondencji 
3. oznaczenie adresata petycji
4. wskazanie przedmiotu petycji, czyli tego o co nam chodzi.

Tryb rozpatrywania petycji

Ustawa wskazuje, że petycja

"powinna być rozpatrzona bez zbędnej zwłoki, jednak nie później niż w terminie 3 miesięcy od dnia jej złożenia".

Ważne jest, że każda petycja powinnna zostać umieszczona na stronie internetowej podmiotu do którego jest skierowana. Zapewnia to jej transparentność, ponieważ można zobaczyć, czego domagają się składający petycję, ale także umożliwia innym zainteresowanym „dołączenie” do już złożonej petycji (w ciągu miesiąca od jej złożenia).