Przedawnienie roszczeń

Roszczenia majątkowe ulegają przedawnieniu. To oznacza, że po upływie określonego okresu czasu, uzależnionego od rodzaju roszczenia, wierzyciel nie będzie mógł ich skutecznie dochodzić od dłużnika.

Do dnia 9 lipca 2018 r. przedawnienie roszczenia nie było jednak przez sąd uwzględniane z urzędu, to znaczy bez zgłoszenia tego zarzutu w odpowiednim terminie przez dłużnika; dotyczyło to zarówno dłużnika będącego konsumentem, jak i przedsiębiorcą.  

Natomiast od dnia 9 lipca 2018 r. obowiązuje zasada, iż po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Za konsumenta uważa się osobę fizyczną dokonującą z przedsiębiorcą czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową. Oznacza to, że jeśli wierzyciel będący przedsiębiorcą występuje z pozwem przeciwko konsumentowi, sąd ma obowiązek z urzędu – czyli bez zarzutu, czy wniosku ze strony konsumenta - zbadać, czy dług jest przedawniony i jeśli doszło do przedawnienia – powództwo zostanie oddalone. Jednak w wyjątkowych przypadkach sąd może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności. W takiej sytuacji, sąd powinien rozważyć w szczególności:

  • długość terminu przedawnienia;
  • długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia;
  • charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.

Terminy przedawnienia roszczeń

Począwszy od dnia 9 lipca 2018 r. ulegają zmianie terminy przedawnienia roszczeń.

Do dnia 9 lipca 2018 r., o ile przepisy szczególne dotyczące danego rodzaju zobowiązań nie stanowiły inaczej, termin przedawnienia wynosił lat dziesięć, a dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata.

Od dnia 9 lipca 2018 r., jeżeli przepis szczególny nie stanowi inaczej, termin przedawnienia wynosi sześć lat, a dla roszczeń o świadczenia okresowe (do których zaliczają się również odsetki za opóźnienie w zapłacie) oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej - trzy lata. Jednakże koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego, chyba że termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata.

Jak chodzi o roszczenia, które powstały przed dniem 9 lipca 2018 r. i w tej dacie nie były jeszcze przedawnione – obowiązuje zasada, iż stosuje się nowe terminy przedawnienia.  Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż według przepisów dotychczasowych, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się z dniem 9 lipca 2018 r. - jeżeli jednak przedawnienie, którego bieg terminu rozpoczął się przed dniem 9 lipca 2018 r., nastąpiłoby przy uwzględnieniu dotychczasowego terminu przedawnienia wcześniej, to przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu.

Każdorazowo zalecamy konsultację prawną, by ocenić długość okresu przedawnienia w danym przypadku.

Bieg przedawnienia rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne – to znaczy od dnia, w którym dłużnik miał spłacić dług bądź w inny sposób wykonać dane zobowiązanie. Jeżeli wymagalność roszczenia zależy od podjęcia określonej czynności przez uprawnionego, bieg terminu rozpoczyna się od dnia, w którym roszczenie stałoby się wymagalne, gdyby uprawniony podjął czynność w najwcześniej możliwym terminie. Natomiast bieg przedawnienia roszczeń o zaniechanie rozpoczyna się od dnia, w którym ten, przeciwko komu roszczenie przysługuje, nie zastosował się do treści roszczenia.

Natomiast roszczenie stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu lub innego organu powołanego do rozpoznawania spraw danego rodzaju (albo orzeczeniem sądu polubownego, jak również roszczenie stwierdzone ugodą zawartą przed sądem albo przed sądem polubownym albo ugodą zawartą przed mediatorem i zatwierdzoną przez sąd), przedawnia się z upływem lat sześciu lat (poprzednio do dnia 9 lipca 2018 r. – dziesięć lat), chociażby termin przedawnienia roszczeń tego rodzaju był krótszy. Jeżeli stwierdzone w ten sposób roszczenie obejmuje świadczenia okresowe, roszczenie o świadczenia okresowe należne w przyszłości ulega przedawnieniu trzyletniemu.

Oznacza to, że jeśli na przykład wierzyciel pozwie dłużnika do sądu i uzyska wyrok bądź zostanie zawarta ugoda w sądzie, ma on sześć lat czasu na to, by wszcząć postępowanie egzekucyjne, by ściągnąć  dług. Jeśli chodzi o roszczenia okresowe, którymi są na przykład alimenty – raty alimentacyjne za okres ponad trzech lat wstecz nie ściągnięte od dłużnika ulegają przedawnieniu, jeśli wierzyciel w tym czasie nie wystąpił o ich egzekucję. To samo dotyczy odsetek od należności głównej – odsetki za okres ponad trzech lat wstecz ulegają przedawnieniu.

Przykładowo:  wyrok, w którym sąd zasądził od dłużnika kwotę 2000 zł z odsetkami do dnia 1 lutego 2015 r., uprawomocnił się w dniu 1 września 2015 r., w dniu 2 września 2015 r. wierzyciel wystąpił do sądu o nadanie wyrokowi klauzuli wykonalności. W dniu 1 marca 2019 r. wierzyciel składa u komornika wniosek o wszczęcie egzekucji – zatem roszczenie stwierdzone wyrokiem co do zasady nie uległo jeszcze przedawnieniu (6 lat minęłoby z dniem 2 września 2021 r., przedawnienie nastąpiłoby z dniem 31 grudnia 2021 r., jako że koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego), natomiast przedawnieniu uległy odsetki za okres ponad trzech lat wstecz od daty wszczęcia egzekucji  – czyli odsetki należne za okres od dnia 1 lutego 2015 r. do dnia 31 grudnia 2016 r. (koniec terminu przedawnienia przypada na ostatni dzień roku kalendarzowego).

Do dnia 21 sierpnia 2019 r. komornik przy wszczęciu egzekucji nie badał, czy dochodzone przez wierzyciela roszczenie uległo przedawnieniu, a jeśli roszczenie to było przedawnione i dłużnik chciał się uchylić od jego zapłaty - musiał wytoczyć przeciwko wierzycielowi powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w części, w jakiej roszczenie to jest przedawnione,  tzw. powództwo przeciwegzekucyjne - opozycyjne.

Po zmianie przepisów, począwszy od dnia 21 sierpnia 2019 r., jeśli z treści tytułu wykonawczego wynika, że termin przedawnienia dochodzonego roszczenia upłynął, do wniosku o wszczęcie egzekucji wierzyciel ma obowiązek dołączyć dokument, z którego wynika, że doszło do przerwania biegu przedawnienia.  Jeśli wierzyciel dokumentu tego nie przedłożył – komornik odmawia wszczęcia egzekucji. Jeśli zaś egzekucja został wszczęta, a dłużnik kwestionuje przerwanie biegu przedawnienia – powinien wówczas wytoczyć powództwo o pozbawienie wykonalności tytułu wykonawczego w części, w jakiej roszczenie to jest przedawnione. Istotnym jest, że dłużnik powinien wytoczyć przedmiotowe powództwo przed wyegzekwowaniem przez komornika roszczenia objętego tytułem wykonawczym, ponieważ po jego wyegzekwowaniu, dłużnik traci prawo to wytoczenia powództwa opozycyjnego..      

Zawieszenie biegu przedawnienia roszczeń 

Bieg przedawnienia roszczenia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu:

  •  w przypadku roszczeń, które przysługują dzieciom przeciwko rodzicom - przez czas trwania władzy rodzicielskiej;
  •  w przypadku roszczeń, które przysługują osobom nie mającym pełnej zdolności do czynności prawnych przeciwko osobom sprawującym opiekę lub kuratelę - przez czas sprawowania przez te osoby opieki lub kurateli;
  •  w przypadku roszczeń, które przysługują jednemu z małżonków przeciwko drugiemu - przez czas trwania małżeństwa;
  •  w przypadku  wszelkich roszczeń, gdy z powodu siły wyższej uprawniony nie może ich dochodzić przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw danego rodzaju - przez czas trwania przeszkody.

Wstrzymanie zakończenia biegu przedawnienia

Przedawnienie względem osoby, która nie ma pełnej zdolności do czynności prawnych (osoba małoletnia, osoba ubezwłasnowolniona) nie może skończyć się wcześniej niż z upływem lat dwóch od ustanowienia dla niej przedstawiciela ustawowego albo od ustania przyczyny jego ustanowienia.
 Jeżeli termin przedawnienia jest krótszy niż dwa lata, jego bieg liczy się od dnia ustanowienia przedstawiciela ustawowego albo od dnia, w którym ustała przyczyna jego ustanowienia.

 Powyższe zasady stosuje się odpowiednio do biegu przedawnienia przeciwko osobie, co do której istnieje podstawa do jej całkowitego ubezwłasnowolnienia.

Przerwanie biegu przedawnienia

 Bieg przedawnienia przerywa się:

  • przez każdą czynność przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym, przedsięwziętą bezpośrednio w celu dochodzenia lub ustalenia albo zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczenia np. złożenie pozwu w sądzie, wniosek do sądu o zawezwanie do próby ugodowej, złożenie wniosku o wszczęcie egzekucji do komornika;
  • przez uznanie roszczenia przez osobę, przeciwko której roszczenie przysługuje np. zawarcie z wierzycielem ugody co do terminu spłaty długu czy też rozłożenie długu na raty, wniosek do wierzyciela o rozłożeniu długu na raty;
  • przez wszczęcie mediacji.

W razie przerwania przedawnienia przez czynność wymienioną powyżej w postępowaniu przed sądem lub innym organem powołanym do rozpoznawania spraw lub egzekwowania roszczeń danego rodzaju albo przed sądem polubownym albo przez wszczęcie mediacji, przedawnienie nie biegnie na nowo, dopóki postępowanie to nie zostanie zakończone.

Po każdym przerwaniu przedawnienia biegnie ono na nowo – co oznacza, że jeśli np. została wszczęta egzekucja komornicza długu wynikającego z wyroku czy też nakazu zapłaty, który został wydany 5 lat temu (wykonanie jeszcze się nie przedawniło) i komornik po jakimś czasie umorzył postępowanie z uwagi na bezskuteczność egzekucji – to od daty  umorzenia postępowania egzekucyjnego na nowo biegnie 6 letni termin przedawnienia roszczenia

Wybrane terminy przedawnienia 

Roszczenia
Termin przedawnienia
Roszczenia o świadczenia alimentacyjne

3 lata

Roszczenia matki przeciwko ojcu dziecka, który nie jest jej mężem o zwrot wydatków związanych z ciążą i porodem oraz kosztów trzymiesięcznego utrzymania matki  w okresie porodu jak i innych koniecznych wydatków albo szczególnych strat majątkowych

3 lata od dnia porodu

Roszczenia opiekuna o zwrot kosztów opieki

3 lata od ustania opieki lub zwolnienia opiekuna

Roszczenia osoby pozostającej pod opieką
wobec opiekuna o naprawienie szkody
wyrządzonej nienależytym sprawowaniem opieki

3 lata od ustania opieki lub zwolnienia opiekuna

Należności z tytułu wydatków na świadczenia z pomocy społecznej, z tytułu opłat określonych przepisami ustawy oraz z tytułu nienależnie pobranych świadczeń

3 lata od dnia, w którym decyzja ustalająca te należności stała się ostateczna.

Roszczenia wynajmującego przeciwko najemcy
o naprawienie szkody z powodu uszkodzenia lub pogorszenia rzeczy  oraz  roszczenia najemcy przeciwko wynajmującemu o zwrot nakładów albo nadpłaconego czynszu

1 rok od dnia zwrotu rzeczy

Roszczenia przeciwko najemcy o zapłatę czynszu

3 lata

Roszczenia z tytułu zachowku  oraz roszczenia spadkobierców o zmniejszenie zapisów zwykłych i poleceń

5 lat od ogłoszenia testamentu

Roszczenia  z tytułu zapisu testamentowego

5 lat od wymagalności zapisu

Roszczenia ze stosunku pracy

3 lata od dnia, w którym roszczenie stało się wymagalne

Roszczenia z umowy o dzieło

2 lata od dnia oddania dzieła, a jeżeli dzieło nie zostało oddane – od dnia, w którym zgodnie z treścią umowy miało być oddane

Roszczenia z umowy zlecenia

2 lata

Roszczenia pracodawcy o naprawienie szkody wyrządzonej przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych

1 rok od dnia, w którym pracodawca powziął wiadomość o wyrządzeniu przez pracownika szkody, nie później jednak niż z upływem 3 lat od jej wyrządzenia

Roszczenia o naprawienie szkody wyrządzonej czynem niedozwolonym

3 lata od dnia, w którym poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia. Termin ten nie może być dłuższy niż 10 lat od dnia, w którym nastąpiło zdarzenie wywołujące szkodę

20 lat - jeżeli szkoda wynikła ze zbrodni lub występku, od dnia popełnienia przestępstwa bez względu na to, kiedy poszkodowany dowiedział się o szkodzie i o osobie obowiązanej do jej naprawienia.

Roszczenia z rachunku bankowego

2 lata

Roszczenia z weksla

3 lata dla wystawcy weksla własnego, od dnia płatności lub od dnia protestu

Roszczenia z umowy ubezpieczenia

3 lata

Roszczenia o zwrot pożyczki

6 lat  - jeśli nie była udzielana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej, lub 3 lata  - jeśli była udzielana w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.

Zobowiązania podatkowe

5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym upłynął termin płatności podatku

Abonament RTV

5 lat

Składki ZUS

5 lat (zastrzeżenie: do dnia 31 grudnia 2011 r. obwiązywał 10 letni okres przedawnia; jeśli składki stały się wymagalne przed dniem 1 stycznia 2012 r., to 5-letni bieg przedawnienia zaczyna się dopiero od dnia 1 stycznia 2012 r.; wyjątek stanowi sytuacja w której składki wymagalne przed dniem 1 stycznia 2012 r., zgodnie ze starym 10-letnim biegiem przedawnienia, przedawniłyby się wcześniej - w takiej sytuacji, przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu)

Opłata nakładana przez gminę za parkowanie bez uiszczenia wymaganej opłaty w strefie płatnego parkowania  

5 lat licząc od końca roku kalendarzowego,
w którym opłata powinna zostać uiszczona

 


Wpłacam DAR 1,5 procent podatku Drogi Czytelniku! Prosimy Cię o wpłatę kilkuzłotowej darowizny oraz przekazanie 1,5% podatku na sfinansowanie rzecznictwa praw i poradnictwa obywatelskiego dla najuboższych. Dziękujemy!

Publikacja jest finansowana przez Narodowy Instytut Wolności - Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego w ramach Rządowego Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021 – 2030.

Narodowy Instytut Wolności

Copyright © SPES 1999 - 2024. Wszystkie prawa zastrzeżone.

Żaden fragment utworów i informacji zamieszczonych na stronach serwisu "Twoje Prawa" nie może być: rozpowszechniany, udostępniany publicznie, publikowany, kopiowany, reprodukowany, bez względu na formę oraz cel (odpłatnie lub nieodpłatnie), bez pisemnej zgody Stowarzyszenia SPES.

  • zthiu
  • weglosmyk
  • prowincja
  • Fundacja Nasza Szkoła
  • izba lekarska
  • Gość Niedzielny
  • ralus
  • fio
  • renovabis
  • seminarium
  • szip
  • Do Rzeczy
  • NIW
  • oblaci
  • IPS
  • Google
  • adwokat ewa
  • Non Profit
  • Komitet do spraw pożytku publicznego
Facebook
Newsletter
Newsletter spes.org.pl

Na podany przez Ciebie adres mailowy przesyłać będziemy najnowsze informacje - zostań w kontakcie!

Możesz pomóc
Możesz pomóc

Włącz się w pomaganie. Osoby niepełnosprawne, w trudnej sytuacji życiowej i materialnej czekają na Twój gest. Szczegółowe informacje w dziale MOŻESZ POMÓC