O pomoc finansową ze strony państwa można wnioskować przede wszystkim w przypadku ubóstwa, bezrobocia, niepełnosprawności, długotrwałej ciężkiej choroby, ale też w innych trudnych sytuacjach życiowych. Najczęściej udzielenie pomocy materialnej jest uzależnione od spełnienia kryterium dochodowego.

Świadczenia pieniężne z pomocy społecznej  to:

• zasiłek stały
• zasiłek okresowy
• zasiłek celowy i specjalny zasiłek celowy
• zasiłek i pożyczka na ekonomiczne usamodzielnienie
• pomoc dla rodzin zastępczych
• pomoc na usamodzielnienie oraz kontynuowanie nauki
• świadczenia pieniężne na  pokrycie i kontynuowanie wydatków związanych z nauką języka polskiego przez uchodźców.

Zasiłek stały 

Zasiłek stały przysługuje:

• pełnoletniej osobie samotnie gospodarującej całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jest niższy od kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej
• pełnoletniej osobie pozostającej w rodzinie całkowicie niezdolnej do pracy z powodu wieku lub niepełnosprawności, jeżeli jej dochód jak również dochód na osobę w rodzinie są niższe od kryterium dochodowego na osobę w rodzinie.

Od 1 stycznia 2024 r. zasiłek stały ustala się w wysokości:

• w przypadku osoby samotnie gospodarującej - różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że kwota zasiłku nie może być wyższa niż 1000 zł miesięcznie;
•  w przypadku osoby w rodzinie - różnicy między kwotą stanowiącą 130% kryterium dochodowego na osobę w rodzinie a dochodem na osobę w rodzinie.

Kwota zasiłku stałego nie może być niższa niż 100 zł miesięcznie.

Do dochodu osoby ubiegającej się i pobierającej zasiłek stały nie wlicza się kwoty zasiłku okresowego.

W przypadku zbiegu uprawnień do zasiłku stałego i renty socjalnej zasiłek stały nie przysługuje.

Postępowanie o ustalenie prawa do zasiłku stałego zostanie również wszczęte w przypadku złożenia przez osobę, która nie posiada orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy lub orzeczenia o znacznym lub umiarkowanym stopniu niepełnosprawności wniosku o przyznanie zasiłku stałego wraz z potwierdzeniem złożenia wniosku o przyznanie świadczenia uzależnionego od niezdolności do pracy albo wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Ośrodek pomocy społecznej przeprowadzi wówczas rodzinny wywiad środowiskowy, po którym zawiesi postępowanie do dnia dostarczenia orzeczenia potwierdzającego niezdolność do pracy, a na okres zawieszenia postępowania przyzna z urzędu zasiłek okresowy. Oczywiście w przypadku niespełnienia któregokolwiek z pozostałych warunków uprawniających do zasiłku pomoc społeczna odmówi przyznania tego świadczenia.

Jeżeli orzeczenie potwierdzające niezdolność do pracy zostanie dostarczone w terminie 60 dni od dnia jego otrzymania, zawieszone postępowanie zostanie podjęte, a prawo do zasiłku stałego będzie ustalone, począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek o przyznanie zasiłku stałego wraz z potwierdzeniem złożenia wniosku o przyznanie świadczenia uzależnionego od niezdolności do pracy albo wniosku o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności.

Jeżeli orzeczenie potwierdzające niezdolność do pracy zostanie dostarczone po upływie 60 dni od dnia jego otrzymania, zawieszone postępowanie zostanie podjęte, a prawo do zasiłku stałego ustala się wówczas, począwszy od miesiąca, w którym dostarczono orzeczenie. 

Zasiłek okresowy

Zasiłek okresowy nie jest świadczeniem przyznawanym na stałe (jak w przypadku zasiłku stałego). Może być przyznany osobom i rodzinom ze względu na np. długotrwałą chorobę, niepełnosprawność, bezrobocie. Zasiłek okresowy jest przyznawany jeśli osoba lub rodzina nie przekracza kryterium dochodowego.

Wysokość zasiłku ustala się:

• w przypadku osoby samotnie gospodarującej do wysokości różnicy między kryterium dochodowym osoby samotnie gospodarującej a dochodem tej osoby, z tym że miesięczna kwota zasiłku nie może być wyższa niż kwota kryterium dochodowego na osobę w rodzinie,
• w przypadku rodziny – do wysokości różnicy między kryterium rodziny a dochodem tej rodziny.

Kwota zasiłku nie może być niższa niż 20 zł miesięcznie. Okres na jaki przyznawany jest zasiłek okresowy, uzależniony jest od indywidualnej sytuacji osoby czy rodziny, określa go ośrodek pomocy społecznej na podstawie posiadanego rozeznania okoliczności sprawy.

Przy ustalaniu prawa do zasiłków stałego i okresowego w składzie rodziny nie uwzględnia się dzieci wychowywanych w rodzinie zastępczej lub rodzinnym domu dziecka oraz pełnoletnich wychowanków rodziny zastępczej lub rodzinnego domu dziecka, a do dochodu rodziny nie wlicza się ich dochodów oraz świadczeń na pokrycie kosztów ich utrzymania i dodatków przyznanych na podstawie przepisów o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Przedłużenie prawa do świadczeń związanych z niepełnosprawnością w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii COVID-19 – patrz dział Jak wnioskować o pomoc

Zasiłek celowy

Zasiłek celowy może być przyznany w celu zaspokojenia niezbędnej potrzeby bytowej. Zasiłek celowy może być przyznany w szczególności na pokrycie części lub całości kosztów leków i leczenia, remontu mieszkania, opału i odzieży, niezbędnych przedmiotów użytku domowego, a także kosztów pogrzebu.

Osobom bezdomnym i innym osobom niemającym dochodu oraz możliwości uzyskania świadczeń na podstawie przepisów o Narodowym Funduszu Zdrowia może być przyznany zasiłek celowy na pokrycie części lub całości wydatków na świadczenia zdrowotne.

Zasiłek celowy może być przyznany również osobom i rodzinom, które poniosły straty w wyniku zdarzenia losowego oraz osobom i rodzinom, które poniosły straty w wyniku klęski żywiołowej lub ekologicznej. W takich sytuacjach zasiłek celowy może być przyznany niezależnie od dochodu (kryterium dochodowego) i może nie podlegać zwrotowi. Zasiłek celowy może być przyznany w formie biletu kredytowanego.

W szczególnie uzasadnionych przypadkach osobie albo rodzinie o dochodach przekraczających kryterium dochodowe może być przyznany:

• specjalny zasiłek celowy, który nie podlega zwrotowi
• zasiłek okresowy, zasiłek celowy lub pomoc rzeczowa, pod warunkiem zwrotu części lub całości kwoty zasiłku lub wydatków na pomoc rzeczową.

Pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia osoby lub rodziny

Pomoc ta ma się przyczyniać do szeroko pojętej adaptacji zawodowej: uzyskania lub/i utrzymania przez wnioskodawcę zatrudnienia oraz do tworzenia przez wnioskodawców własnych miejsc pracy. Pomoc w celu ekonomicznego usamodzielnienia jest przyznawana przez ośrodek pomocy społecznej w postaci świadczeń w naturze lub w formie pieniężnej. Pomoc w naturze polegać może na udostępnieniu (na drodze umowy użyczenia) maszyn i narzędzi pracy stwarzających możliwość zorganizowania własnego miejsca pracy oraz udostępnianiu urządzeń ułatwiających pracę osobom niepełnosprawnym. Świadczenia pieniężne w celu ekonomicznego usamodzielnienia się mogą być przyznane w formie jednorazowego zasiłku celowego lub nie oprocentowanej pożyczki. Tego rodzaju pożyczka może być umorzona w całości lub części na wniosek zainteresowanego. Szczegółowe zasady udzielania pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie się są ustalane w drodze uchwały podejmowanej przez radę gminy.

Pomoc na usamodzielnienie się i kontynuowanie nauki

Przysługuje, według odrębnych kryteriów, osobom opuszczającym niektóre rodzaje placówek opiekuńczo-wychowawczych i domów pomocy społecznej, niektóre placówki resocjalizacyjne oraz rodziny zastępcze. Polega ona na przyznawaniu specjalnego świadczenia pieniężnego na usamodzielnienie oraz kontynuowanie nauki, pomoc w uzyskaniu odpowiednich warunków mieszkaniowych, zatrudnienia oraz pomoc rzeczową na tzw. zagospodarowanie.