Wstąpienie osób bliskich w stosunek najmu lokalu mieszkalnego po śmierci najemcy reguluje przepis art. 691 Kodeksu cywilnego – osoby wymienione w tym przepisie wstępują w stosunek najmu z mocy ustawy, jeżeli stale zamieszkiwały z najemcą w tym lokalu do chwili jego śmierci.  

W razie śmierci najemcy lokalu mieszkalnego w stosunek najmu lokalu wstępują 

• małżonek niebędący współnajemcą lokalu
• dzieci najemcy i jego współmałżonka
• inne osoby, wobec których najemca był obowiązany do świadczeń alimentacyjnych
• osoba, która pozostawała faktycznie we wspólnym pożyciu z najemcą.

Nie jest niestety  możliwe, by z mocy ustawy wstąpił w stosunek najmu wnuk najemcy – chyba że najemca był wobec niego zobowiązany do świadczeń alimentacyjnych. 

Osoby, które wstąpiły w stosunek najmu lokalu mieszkalnego z ustawy, mogą go wypowiedzieć z zachowaniem terminów ustawowych, chociażby umowa najmu była zawarta na czas oznaczony. W razie wypowiedzenia stosunku najmu przez niektóre z tych osób stosunek ten wygasa względem osób, które go wypowiedziały. 

W odniesieniu do lokali wchodzących w skład zasobów mieszkaniowych gminy, rada gminy w drodze uchwały może uregulować zasady wstąpienia w stosunek najmu także innych osób niż te, które zostały wymienione w art. 691 Kodeku cywilnego -  gdy  brak jest osób, które wstąpiłyby w stosunek najmu z ustawy. Często wówczas warunkiem wstąpienia w stosunek najmu lokalu komunalnego jest zamieszkiwanie z najemcą w lokalu mieszkalnym przez dłuższy czas przed jego śmiercią – np. przez okres 5 lat, brak tytułu prawnego do innego mieszkania, brak zaległości czynszowych oraz spełnienie kryterium dochodowego.   

Jeżeli wynajmujący kwestionuje uprawienie do wstąpienia w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, osoba uprawniona może wystąpić do sądu z powództwem o ustalenie, że wstąpiła w stosunek najmu.

Argumentem wstąpienia w stosunek najmu można również bronić się w razie wniesienia przez wynajmującego pozwu o eksmisję, bez konieczności wcześniejszego uzyskania przez uprawnionego  wyroku ustalającego wstąpienie w stosunek najmu.