Kobieta, która pracuje i jest w ciąży, a jej stan ten jest potwierdzony zaświadczeniem lekarskim złożonym pracodawcy, podlega szczególnej ochronie prawnej. Zgodnie z przepisami kodeksu pracy musi mieć zapewnione odpowiednie warunki zatrudnienia, a pracodawca poza wyjątkowymi sytuacjami nie może jej zwolnić.

Ochrona zatrudnienia

W czasie ciąży i w trakcie urlopu macierzyńskiego pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę. Są jednak wyjątki od tej zasady.  

Może to zrobić:

• Bez wypowiedzenia, gdy jest to zwolnienie dyscyplinarne i związki zawodowe reprezentujące pracownicę wyrażą zgodę na rozwiązanie umowy o pracę (brak związków zawodowych umożliwia pracodawcy samodzielne podjęcie decyzji o zwolnieniu w trybie dyscyplinarnym).
• Za wypowiedzeniem w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji zakładu pracy.
• Jeżeli pracownica jest zatrudniona na okres próbny nieprzekraczający 1 miesiąca.

Zgodnie z art. 177 kodeksu pracy umowa o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający 1 miesiąc, która uległaby rozwiązaniu po upływie 3 miesiąca ciąży, przedłuża się do dnia porodu. Przepis ten nie ma zastosowania w przypadku umowy o pracę na czas określony zawartej w celu zastępstwa pracownika w czasie jego usprawiedliwionej nieobecności w pracy.

Jeśli pracodawca naruszy zakaz wypowiadania i rozwiązywania umowy o pracę z pracownicą w ciąży, kobieta ma prawo do wniesienia pozwu do sądu pracy. W sądzie może domagać się przywrócenia do pracy lub zapłaty odszkodowania za niezgodne z prawem rozwiązanie umowy o pracę. W przypadku zwolnienia dyscyplinarnego może wystąpić o sądowe badanie zgodności z prawem rozwiązania umowy pracę bez wypowiedzenia.

Warunki pracy ciężarnej pracownicy

Czas pracy kobiety w ciąży nie może przekroczyć 8 godzin.

Ciężarna pracownica nie może wykonywać prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia, mogących mieć niekorzystny wpływ na jej zdrowie i przebieg ciąży. Ich katalog znajduje się w rozporządzeniu Rady Ministrów w sprawie wykazu prac uciążliwych, niebezpiecznych lub szkodliwych dla zdrowia kobiet w ciąży i kobiet karmiących dziecko piersią. Jeśli dotychczas wykonywana praca jest wymieniona w tym rozporządzeniu, to pracodawca ma obowiązek zmiany warunków zatrudnienia. Przenosi pracownicę do innej pracy, albo - jeśli to niemożliwe zwalnia z obowiązku świadczenia pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia.

W razie gdy zmiana warunków pracy na dotychczas zajmowanym stanowisku pracy, skrócenie czasu pracy lub przeniesienie pracownicy do innej pracy powoduje obniżenie wynagrodzenia, pracownicy przysługuje dodatek wyrównawczy

Obowiązuje bezwzględny zakaz zatrudniania ciężarnych kobiet w godzinach nadliczbowych i porze nocnej.  Nawet, gdy pracodawca ma zgodę pracownicy na taką formę zatrudnienia, to i tak jej wykonywanie jest sprzeczne z prawem. Pracodawca ma obowiązek zmienić rozkład czasu pracy w sposób umożliwiający wykonywanie pracy poza porą nocną, a jeżeli jest to niemożliwe lub niecelowe, przenieść pracownicę do innej pracy.  W razie braku takich możliwości pracodawca jest zobowiązany zwolnić pracownicę z obowiązku świadczenia pracy.

Pracownicy w ciąży nie wolno bez jej zgody delegować poza stałe miejsce pracy ani zatrudniać w systemie przerywanego czasu pracy.

Pracownica w ciąży ma prawo do zwolnienia od pracy na zalecone przez lekarza badania lekarskie przeprowadzane w związku z ciążą, jeżeli badania te nie mogą być przeprowadzone poza godzinami pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu zachowuje prawo do wynagrodzenia.