Z dniem 1 stycznia 2024 r. weszła w życie ustawa o świadczeniu wspierającym, która zmieniła również zasady pobierania świadczenia pielęgnacyjnego. Świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach jest przeznaczone wyłącznie dla opiekunów osób do 18 roku życia. 

Jedną z najważniejszych zmian jest możliwość łączenia aktywności zawodowej, bez żadnych ograniczeń, z pobieraniem świadczenia pielęgnacyjnego. Opiekunowie osób do 18 roku życia, którzy pobierają świadczenie pielęgnacyjne na zasadach obowiązujących do dnia 31 grudnia 2023 r., a chcieli by pobierać świadczenie pielęgnacyjne na nowych zasadach, muszą złożyć wniosek o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na nowych zasadach z jednoczesnym oświadczeniem o rezygnacji ze „starego”, dotychczas otrzymywanego świadczenia pielęgnacyjnego.

Kto otrzyma świadczenie pielęgnacyjne?

 Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje:

• matce albo ojcu,
• innym osobom, na których zgodnie z przepisami Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego ciąży obowiązek alimentacyjny, a także małżonkom,
• opiekunowi faktycznemu dziecka,
• rodzinie zastępczej, osobie prowadzącej rodzinny dom dziecka,

- jeżeli sprawują opiekę nad osobą w wieku do ukończenia 18. roku życia legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji.

 Przypadku sprawowania opieki nad więcej niż jedną osobą, wysokość świadczenia pielęgnacyjnego podwyższa się o 100% na drugą i każdą kolejną osobę, nad którą sprawowana jest opieka.

Opiekun może pracować

Opiekun może pracować zarobkowo, pobierać świadczenia emerytalno – rentowe, uzyskiwać dochody z wszelkich źródeł - bez ograniczeń. Nie ma limitu dochodów, po przekroczeniu którego wyplata świadczenia pielęgnacyjnego mogłaby zostać wstrzymana.  Zarejestrowanie w powiatowym urzędzie pracy jako osoba poszukująca pracy lub posiadanie statusu bezrobotnego nie ma wpływu na uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego.

Wysokość świadczenia pielęgnacyjnego

 Od dnia 1 stycznia 2024 r.  świadczenie pielęgnacyjne wynosi 2988 zł. Kwota świadczenia pielęgnacyjnego podlega corocznej waloryzacji od dnia 1 stycznia. Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego nie jest uzależnione od kryterium dochodowego rodziny.

Ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego 

Organami właściwymi do przyjmowania wniosków i wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego są wójtowie, burmistrzowie lub prezydenci miast właściwi ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o to świadczenie. W praktyce, zadania te realizują najczęściej ośrodki pomocy społecznej, centra usług społecznych lub inne jednostki organizacyjne danej gminy/miasta.

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ustala się na czas nieokreślony, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełnosprawności zostało wydane na czas określony. W przypadku wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności na czas określony, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego ustala się do ostatniego dnia miesiąca, w którym upływa termin ważności orzeczenia.

Kwotę świadczenia pielęgnacyjnego przysługującą za niepełny miesiąc ustala się, dzieląc kwotę świadczenia przez liczbę wszystkich dni kalendarzowych w tym miesiącu, a otrzymaną kwotę mnoży się przez liczbę dni kalendarzowych, za które świadczenie przysługuje. Kwotę świadczenia przysługującą za niepełny miesiąc zaokrągla się do 10 groszy w górę.

Kiedy świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje

Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeżeli:

• osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, świadczenia pielęgnacyjnego lub zasiłku dla opiekuna,
• osoba wymagająca opieki została umieszczona lub przebywa w domu pomocy społecznej, zakładzie opiekuńczo-leczniczym, zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym, placówce zapewniającej całodobową opiekę osobom niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku, o której mowa w przepisach o pomocy społecznej, zakładzie karnym, zakładzie poprawczym, areszcie śledczym albo schronisku dla nieletnich;
• osoba wymagająca opieki jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
• na osobę wymagającą opieki inna osoba jest uprawniona za granicą do świadczenia na pokrycie wydatków związanych z opieką, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej;
• na osobę wymagającą opieki jest ustalone prawo do specjalnego zasiłku opiekuńczego, prawo do świadczenia pielęgnacyjnego lub prawo do zasiłku dla opiekuna

W przypadku śmierci osoby wymagającej opieki, osoba sprawująca opiekę zachowuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego do ostatniego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpił zgon osoby wymagającej opieki.

Zmiana formy świadczenia

W przypadku, gdy ośrodek pomocy społecznej lub centrum usług społecznych przekazały organowi właściwemu informację, że osoba uprawniona lub jej przedstawiciel marnotrawią wypłacane jej świadczenia lub wydatkują je niezgodnie z przeznaczeniem, organ właściwy przekazuje należne osobie świadczenia w całości lub w części w formie rzeczowej lub w formie opłacania usług.

Świadczenie pielęgnacyjne a składka emerytalno-rentowa

Za osobę pobierającą świadczenie pielęgnacyjne, wójt, burmistrz lub prezydent miasta opłaca składkę na ubezpieczenia emerytalne i rentowe od podstawy odpowiadającej wysokości pobieranego świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli osoba ta podlega obowiązkowi ubezpieczenia społecznego z innego tytułu. W sytuacji, gdy opiekun pobiera podwyższone świadczenie z uwagi liczbę podopiecznych, składka jest odprowadzana jedynie od wysokości świadczenia pobieranego na jedną osobę.

Prawo do zasiłku dla bezrobotnych i świadczenia przedemerytalnego

W przypadku śmierci osoby, nad którą była sprawowana opieka, w zależności od długości okresu sprawowania opieki opiekun może ubiegać się o zasiłek dla bezrobotnych, a następnie o świadczenie przedemerytalne, w zależności od wieku i stażu ubezpieczenia.

Po zarejestrowaniu się w urzędzie pracy, opiekun będzie miał prawo do zasiłku dla bezrobotnych, jeżeli w okresie 18 miesięcy bezpośrednio poprzedzających dzień zarejestrowania, pobierał świadczenie pielęgnacyjne łącznie przez okres co najmniej 365 dni i utrata prawa do świadczenia była spowodowana śmiercią osoby, nad którą opieka była sprawowana,

Warunkiem uzyskania świadczenia przedemerytalnego jest spełnienie łącznie następujących warunków:

•  zarejestrowanie się w urzędzie pracy w ciągu 60 dni od ustania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego, pobieranego nieprzerwanie przez okres co najmniej 365 dni, spowodowanego śmiercią podopiecznego
• ukończenie przed dniem ustania świadczenia pielęgnacyjnego  co najmniej 55 lat - kobieta oraz 60 lat - mężczyzna i osiągnięcie okresu uprawniającego do emerytury, wynoszącego co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn