Urlop wychowawczy to uprawnienie pracownicze rodzica, który sprawuje osobistą opiekę nad dzieckiem. Rodzic, który przebywa na tym urlopie, a jednocześnie pobiera świadczenia rodzinne otrzyma dodatek do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego.

Urlop wychowawczy

Rodzic zatrudniony przez co najmniej 6 miesięcy (do tego okresu wlicza się poprzednie okresy zatrudnienia) ma prawo bezpłatnego do urlopu wychowawczego w celu sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem. Wymiar urlopu wychowawczego wynosi do 36 miesięcy, może być podzielony na maksymalnie 5 części. Urlop jest udzielany na okres nie dłuższy niż do końca roku kalendarzowego, w którym dziecko ukończy 6 rok życia.

Jeżeli z powodu stanu zdrowia, potwierdzonego orzeczeniem o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności, dziecko wymaga osobistej opieki pracownika, niezależnie od urlopu, o którym mowa powyżej, może być udzielony urlop wychowawczy w wymiarze do 36 miesięcy, jednak na okres nie dłuższy niż do ukończenia przez dziecko 18 roku życia.

Do urlopu wychowawczego jest uprawniony zarówno ojciec, jak i matka. Nawet, gdy tylko jeden z rodziców zamierza skorzystać z urlopu, to drugiemu z rodziców musi przypadać przynajmniej jeden miesiąc urlopu.

Rodzic nie ma obowiązku podzielenia się urlopem jedynie w sytuacji, gdy:

• drugi rodzic dziecka nie żyje,
• drugiemu rodzicowi dziecka nie przysługuje władza rodzicielska,
• drugi rodzic dziecka został pozbawiony władzy rodzicielskiej albo taka władza uległa ograniczeniu lub zawieszeniu.

Urlop wychowawczy jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie nie krótszym niż 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z urlopu.  Pracodawca nie może odmówić udzielenia tego urlopu.

Przepisy określają, kiedy pracownik może zrezygnować z urlopu wychowawczego. Może to zrobić w każdym czasie, ale za zgodą pracodawcy, albo po uprzednim zawiadomieniu pracodawcy, najpóźniej na 30 dni przed terminem zamierzonego podjęcia pracy..

Zasiłek wychowawczy

Zasiłek wychowawczy to dodatek z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego. Wynosi 400 zł miesięcznie, niezależnie od liczby dzieci pozostających pod opieką. Przysługuje matce lub ojcu, opiekunowi prawnemu dziecka albo opiekunowi faktycznemu dziecka, jeżeli dziecko pozostaje pod jego faktyczną opieką, uprawnionemu do urlopu wychowawczego, nie dłużej jednak niż przez okres:

• 24 miesięcy kalendarzowych
• 36 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad więcej niż jednym dzieckiem urodzonym podczas jednego porodu
• 72 miesięcy kalendarzowych, jeżeli sprawuje opiekę nad dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności albo o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Jeżeli oboje rodziców lub opiekunów prawnych dziecka równocześnie korzysta z urlopu wychowawczego, przysługuje im tylko jeden dodatek.

Dodatek nie przysługuje, jeżeli osoba uprawniona:

• bezpośrednio przed uzyskaniem prawa do urlopu wychowawczego pozostawała w stosunku pracy przez okres krótszy niż 6 miesięcy;
• podjęła lub kontynuuje zatrudnienie lub inną pracę zarobkową, która uniemożliwia sprawowanie osobistej opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego;
• w okresie urlopu wychowawczego korzysta z zasiłku macierzyńskiego;
• korzysta ze świadczenia rodzicielskiego.

Ponadto, dodatek nie przysługuje, jeżeli dziecko:

• zostało umieszczone w placówce zapewniającej całodobową opiekę, w tym w specjalnym ośrodku szkolno-wychowawczym, z wyjątkiem podmiotu wykonującego działalność leczniczą, i korzysta w niej z całodobowej opieki przez więcej niż 5 dni w tygodniu,
• w innych przypadkach zaprzestania sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem.