Od 1 stycznia 2016 r. zostało wprowadzone nowe świadczenie rodzinne - świadczenie rodzicielskie. Świadczenie to przysługuje osobom, którym urodziło się dziecko, a które nie są uprawnione do zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. 

Prawo do świadczenia rodzicielskiego

Uprawnionymi do pobierania świadczenia rodzicielskiego są między innymi: osoby bezrobotne, studenci, rolnicy, osoby wykonujące prace na podstawie umów cywilnoprawnych, osoby zatrudnione lub prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, jeśli nie będą pobierały zasiłku macierzyńskiego.

Świadczenie rodzicielskie przysługuje:

• matce albo ojcu dziecka,
• opiekunowi faktycznemu dziecka w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 14 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10 roku życia;
• rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7  roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10 roku życia;
• osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 14 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10 roku życia.

Świadczenie rodzicielskie przysługuje ojcu dziecka w przypadku:

• skrócenia okresu pobierania świadczenia rodzicielskiego na wniosek matki dziecka po wykorzystaniu przez nią tego świadczenia za okres co najmniej 14 tygodni od dnia urodzenia dziecka;
•  śmierci matki dziecka;
•  porzucenia dziecka przez matkę.

W  tym samym czasie, bez względu na liczbę wychowywanych dzieci, będzie można otrzymać tylko jedno świadczenie rodzicielskie.

Świadczenie rodzicielskie mogą otrzymywać również rodzice dzieci urodzonych przed 1 stycznia 2016 r., którzy nie mają prawa do zasiłku macierzyńskiego – w takim przypadku, świadczenie rodzicielskie przysługuje im od 1 stycznia 2016 roku do ukończenia przez dziecko 1 roku życia ( i odpowiednio więcej w przypadku ciąży mnogiej, o czym piszemy poniżej). 

Okres pobierania i wysokość świadczenia rodzicielskiego  

Świadczenie rodzicielskie wynosi 1000 zł miesięcznie, jest  przyznawane niezależnie od dochodu.

Kwota świadczenia rodzicielskiego co 3 lata podlega procedurze weryfikacji wynikającej z ustawy o świadczeniach rodzinnych.

Świadczenie rodzicielskie będzie mogło być pobierane przez okres:

• 52 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, przysposobienia jednego dziecka lub objęcia opieką jednego dziecka;
• 65 tygodni - w przypadku urodzenia dwojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia dwojga dzieci lub objęcia opieką dwojga dzieci;
• 67 tygodni - w przypadku urodzenia trojga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia trojga dzieci lub objęcia opieką trojga dzieci;
• 69 tygodni - w przypadku urodzenia czworga dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia czworga dzieci lub objęcia opieką czworga dzieci;
• 71 tygodni - w przypadku urodzenia pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie, przysposobienia pięciorga i więcej dzieci lub objęcia opieką pięciorga i więcej dzieci.

Okresy, o których mowa powyżej, są liczone odpowiednio od dnia porodu, przysposobienia albo objęcia dziecka opieką. W przypadku objęcia dziecka opieką, świadczenie rodzicielskie będzie przysługiwało nie dłużej niż do ukończenia przez dziecko 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego, nie dłużej niż do ukończenia przez nie 10 roku życia.

Wniosek o świadczenie rodzicielskie 

Wnioski przyjmują  ośrodki pomocy społecznej właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o świadczenie rodzicielskie.  

Wypłata świadczenia następuje począwszy od miesiąca urodzenia lub przysposobienia dziecka czy też od miesiąca  objęcia dziecka opieką -  jeżeli wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego został złożony w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia urodzenia lub przysposobienia dziecka, od dnia objęcia dziecka opieką. W przypadku złożenia wniosku po tym terminie, ale nie później jednak niż w okresie, w jakim świadczenie by przysługiwało prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek.

Kiedy świadczenie rodzicielskie nie przysługuje?

Świadczenie rodzicielskie nie przysługuje, jeżeli:

• co najmniej jeden z rodziców dziecka lub opiekun faktyczny czy rodzic zastępczy, otrzymują zasiłek macierzyński lub uposażenie za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu macierzyńskiego, okres urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, okres dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego lub okres urlopu rodzicielskiego (np. uposażenia z rodzicielstwem funkcjonariuszy służb mundurowych);
• dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej (w przypadku osób rodziców i osób, które przysposobiły dziecko)
•  jeden z rodziców dziecka lub opiekun faktyczny czy rodzic zastępczy nie sprawują lub zaprzestali sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem, w tym w związku z zatrudnieniem lub wykonywaniem innej pracy zarobkowej, które uniemożliwiają sprawowanie tej opieki;
• w związku z wychowywaniem tego samego dziecka lub w związku z opieką nad tym samym dzieckiem jest już ustalone prawo do świadczenia rodzicielskiego, dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego, świadczenia pielęgnacyjnego, specjalnego zasiłku opiekuńczego lub zasiłku dla opiekuna;
•  osobom uprawnionym przysługuje za granicą świadczenie o podobnym charakterze do świadczenia rodzicielskiego, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy o zabezpieczeniu społecznym stanowią inaczej.