Aktualizacja poradnika „Twoje Prawa” (17.12.2015)

Aktualizacja poradnika Twoje Prawa z dnia 17.12.2015 r. obejmuje w naszej ocenie najważniejsze zmiany wchodzące w życie od 01.01.2016 r.  oraz uwzględnia stan prawny obowiązujący na dzień 17.12.2015 r.  

Zakres zmian

Bezpłatna pomoc prawna

Adwokat z urzędu

W tym rozdziale publikujemy informacje w jakich sytuacjach w postępowaniu sądowym w sprawach karnych, cywilnych oraz przed sądem administracyjnym sąd może ustanowić adwokata, radcę prawnego, doradcę podatkowego, rzecznika patentowego z urzędu. Powyższe informacje podyktowane są między innymi nowelizacją Kodeksu postępowania karnego, która obowiązuje od lipca 2015. Zapewnia ona szerszy dostęp do pomocy prawnej dla stron na etapie postępowania sądowego. Obecnie każdy oskarżony (podejrzany), bez względu na stan majątkowy może wnosić o wyznaczenie obrońcy z urzędu.  

Ustawowa nieodpłatna pomoc prawna

Z początkiem roku 2016 zostanie wprowadzony ogólnopolski system nieodpłatnej pomocy prawnej. Zgodnie z ustawą z dnia 5 sierpnia 2015 r. o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej na terenie całego kraju ma zostać utworzona sieć punktów, w których będą udzielane bezpłatne porady prawne. 

W gronie osób uprawnionych do skorzystania z nieodpłatnej pomocy prawnej znajdą się:  

• osoby, którym w okresie 12  miesięcy poprzedzających zwrócenie się o jej  udzielenie  zostało przyznane świadczenie z pomocy społecznej i wobec których w tym okresie nie wydano decyzji o zwrocie nienależnie pobranego świadczenia,
• młodzież do 26 roku życia,
• osoby posiadające ważną Kartę Dużej Rodziny,
• seniorzy po ukończeniu 65 lat,
• kombatanci,
• weterani,
• osoby, które w wyniku  wystąpienia klęski żywiołowej, katastrofy naturalnej lub awarii technicznej znalazły się w sytuacji zagrożenia lub poniosły straty.

Pomoc społeczna

Kryterium dochodowe

Od 1 października 2015 r. wzrosły kryteria dochodowe brane pod uwagę przy przyznawaniu świadczeń z pomocy społecznej. Dla osób samotnie gospodarujących kwota kryterium dochodowego wynosi 634 zł, a dla osoby w rodzinie 514 zł. 

Świadczenia pieniężne

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 14 lipca 2015 r. w sprawie zweryfikowanych kryteriów dochodowych oraz kwot świadczeń pieniężnych z pomocy społecznej (Dz.U.2015.1058) zmianie uległy nie tylko kryteria dochodowe, wzrosła również maksymalna kwota zasiłku stałego do wysokości 604 zł.

Spadek i długi spadkowe

Długi spadkowe i postępowanie spadkowe

Zmiany, które wprowadziliśmy wynikają z nowelizacji Kodeksu cywilnego, która obowiązuje od 18 października 2015 r. W świetle dotychczasowych przepisów, jeśli spadkobiercy w określonym terminie nie podjęli odpowiednich działań, ponosili pełną odpowiedzialność za długi zmarłego. Zasadnicza część nowelizacji dotyczy zmiany podstawowej zasady odpowiedzialności przy dziedziczeniu. Obecnie brak oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swojego powołania do spadku, oznacza przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza, a nie przyjęcie spadku wprost – jak to było dotychczas.  Dotyczy to wyłącznie spadku po osobach, które zmarły począwszy od dnia 18 października 2015 r.

Świadczenia rodzinne

Zasiłek rodzinny

W świetle rozporządzenia Rady Ministrów z 7 sierpnia 2015 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz.U. 2015.1238) w rozpoczynającym się od 1 listopada 2015 r. nowym okresie zasiłkowym o świadczenia mogą ubiegać się rodziny, których kryterium dochodowe na osobę w rodzinie wynosi 674 zł netto lub 764 zł netto w przypadku gdy w rodzinie wychowuje się dziecko legitymujące się orzeczeniem o niepełnosprawności lub orzeczeniem o umiarkowanym bądź znacznym stopniu niepełnosprawności. 
Wysokość zasiłku rodzinnego wynosi: 89,00 zł na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia; 118 zł na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 18 roku życia; 129,00 zł na dziecko w wieku powyżej 18 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
Dzięki nowelizacji przepisów, które wejdą w życie od 1 stycznia 2016 r. przekroczenie kryterium dochodowego uprawniającego do zasiłków rodzinnych nie będzie automatycznie oznaczało utraty tych świadczeń. Zostanie wprowadzona zasada „złotówka za złotówkę”, co oznacza, że przy przekroczeniu kryterium dochodowego świadczenia będą wypłacane w wysokości różnicy między wysokością wszystkich świadczeń (zasiłków wraz z dodatkami), a kwotą o którą kryterium zostało przekroczone.

Dodatki do zasiłku rodzinnego

Zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 7 sierpnia 2015 r. w sprawie wysokości dochodu rodziny albo dochodu osoby uczącej się stanowiących podstawę ubiegania się o zasiłek rodzinny i specjalny zasiłek opiekuńczy, wysokości świadczeń rodzinnych oraz wysokości zasiłku dla opiekuna (Dz.U. 2015.1238) wzrosła wysokość dodatków do zasiłku rodzinnego. W okresie od 1 listopada 2015 do dnia 31października 2016:

• Dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka wynosi 185,00 zł na dziecko, nie więcej jednak niż 370,00 zł na wszystkie dzieci.
• Dodatek z tytułu wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej wynosi 90,00 zł miesięcznie na trzecie i na następne dzieci uprawnione do zasiłku rodzinnego.
• Dodatek z tytułu kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego wynosi 80,00 zł - na dziecko w wieku do ukończenia 5 roku życia, 100,00 zł - na dziecko w wieku powyżej 5 roku życia do ukończenia 24 roku życia.
• Dodatek z tytułu podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania w związku z zamieszkaniem w miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadgimnazjalnej lub szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny, a także obowiązek nauki, a także szkoły podstawowej lub gimnazjum w przypadku dziecka lub osoby uczącej się, legitymującej się orzeczeniem o niepełnosprawności lub o stopniu niepełnosprawności wynosi 105 zł miesięcznie na dziecko albo w związku z dojazdem z miejsca zamieszkania do miejscowości, w której znajduje się siedziba szkoły ponadgimnazjalnej lub szkoły artystycznej, w której realizowany jest obowiązek szkolny, a także obowiązek nauki w zakresie odpowiadającym szkole ponadgimnazjalnej - wynosi 63 zł miesięcznie na dziecko.

Świadczenie rodzicielskie

Od 1 stycznia 2016 r. zostanie wprowadzone nowe świadczenie rodzinne dla rodzin wychowujących dzieci określone jako świadczenie rodzicielskie.
Świadczenie to będzie przysługiwało osobom, którym urodziło się dziecko, a które nie są uprawnione do zasiłku macierzyńskiego lub uposażenia macierzyńskiego. Uprawnionymi do pobierania tego świadczenia będą między innymi: osoby bezrobotne, studenci, rolnicy, osoby wykonujące prace na podstawie umów cywilnoprawnych, osoby zatrudnione lub prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, jeśli nie będą pobierały zasiłku macierzyńskiego.
Świadczenie rodzicielskie będzie przysługiwało:
1) matce albo ojcu dziecka,
2) opiekunowi faktycznemu dziecka w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10 roku życia;
3) rodzinie zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7  roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10 roku życia;
4) osobie, która przysposobiła dziecko, w przypadku objęcia opieką dziecka w wieku do ukończenia 7 roku życia, a w przypadku dziecka, wobec którego podjęto decyzję o odroczeniu obowiązku szkolnego - do ukończenia 10 roku życia.
W  tym samym czasie, bez względu na liczbę wychowywanych dzieci, będzie można otrzymać tylko jedno świadczenie rodzicielskie.
Świadczenie rodzicielskie będzie wynosiło 1000 zł miesięcznie, będzie przyznawane niezależnie od dochodu.
Wnioski o świadczenia rodzicielskie będą przyjmowane przez ośrodki pomocy społecznej  właściwe ze względu na miejsce zamieszkania osoby ubiegającej się o powyższe świadczenie.  Świadczenie rodzicielskie  będzie wypłacane począwszy od miesiąca urodzenia lub przysposobienia dziecka czy też od miesiąca objęcia dziecka opieką -  jeżeli wniosek o ustalenie prawa do świadczenia rodzicielskiego został złożony w terminie 3 miesięcy, licząc od dnia urodzenia lub przysposobienia dziecka, od dnia objęcia dziecka opieką. W przypadku złożenia wniosku po tym terminie, ale nie później jednak niż w okresie, w jakim świadczenie by przysługiwało prawo do świadczenia rodzicielskiego ustala się, począwszy od miesiąca, w którym wpłynął wniosek.

Transport i ulgi w przejazdach 

Transport autobusowy

Nowelizacja ustawy o transporcie drogowym oraz niektórych innych ustaw, która weszła w życie z dniem 4 kwietnia 2015 r, wprowadziła obowiązkową procedurę wyznaczania i dostosowania dworców autobusowych do udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej. 
Nowelizacja ma na celu ma wykonanie postanowień rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 181/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. dotyczącego praw pasażerów w transporcie autobusowym i autokarowym oraz zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 2006/2004. 
Nowelizacja ustawy o transporcie drogowym  zawiera regulacje dotyczące:

• wyznaczenia dworców autobusowych i autokarowych, w których będzie udzielana pomoc osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej w zakresie określonym w unijnym rozporządzeniu; 
• organów, do których pasażer może wnieść skargę w przypadku naruszenia przepisów rozporządzenia;
• sankcji za naruszenie przepisów rozporządzenia.

Obowiązkowa procedura wyznaczania i dostosowania dworców do udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej dotyczy dworców zlokalizowanych w miastach powyżej 50 tysięcy mieszkańców, stanowiących własność lub współwłasność jednostki samorządu terytorialnego, z których rocznie odjeżdża powyżej 500 tysięcy pasażerów. Spełnienie tych kryteriów stanowi  podstawę do wyznaczenia dworca do udzielania pomocy osobom niepełnosprawnym i osobom o ograniczonej sprawności ruchowej oraz do wpisania do wykazu dworców, zamieszczonego w Biuletynie Informacji Publicznej Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju.

Uprawnienia i ulgi niepełnosprawnych

Abonament radiowo - telewizyjny 

Nowelizacja ustawy o opłatach abonamentowych, która weszła w życie dnia 9 października 2015 r. znosi  obowiązek informowania Poczty Polskiej o ukończeniu 75 lat i nabyciu prawa do zwolnienia z abonamentu RTV. Poczta Polska sama sprawdza w rejestrze PESEL, czy dana osoba ukończyła wiek uprawniający do zwolnienia, i automatycznie zwalnia ją z obowiązku regulowania abonamentu. Dla pozostałych uprawnionych nowe przepisy wprowadziły jedną zmianę. Jest to wydłużenie z 14 do 30 dni terminu, w którym osoby korzystające ze zwolnienia od opłat abonamentowych mają obowiązek zgłosić placówce pocztowej zmiany stanu prawnego lub faktycznego, które mają wpływ na uzyskane zwolnienia. Niedopełnienie tego obowiązku będzie skutkowało naliczaniem abonamentu.